Fazla mesai nedir? Fazla mesai ücreti nasıl hesaplanır?

Şirketinizin olağan mesai saatlerini aştığınızda aklınıza ilk gelebilecek olan şey fazla mesai ücreti olur. Fazladan çalıştığınız tüm saatlerin karşılığını almanız en doğal hakkınızdır. Bu sebeple, çalıştığınız sürelere dair hak ettiğiniz fazla mesai ücretinin nasıl hesaplandığını bilmeniz gerekebilir.

Fazla mesai nedir?

Bir iş yerinde kanunda belirtilen haftalık çalışma süresinin üzerinde çıkıldığında, bu çalışma fazla mesai ya da diğer adı ile fazla çalışma olarak adlandırılır. İş Kanunu’na göre, belirlenen haftalık çalışma saati normal mesai, sınırı aşan her saat ise fazla mesai olur ve bu fazla çalışma süreleri farklı ücretlendirilir.

Haftalık olağan çalışma süresi İş Kanunu kapsamında 45 saattir. Dolayısıyla haftalık olarak 45 saatlik çalışma süresini aştığınız her saat fazla mesai yapmış sayılırsınız. Ancak, farklı iş yerlerinde bu süre 45 saatin altında kalacak şekilde kararlaştırılabilir. Böyle bir durumda, haftalık 45 saatlik yapılan çalışma fazla sürelerle çalışma olur. Çalıştığınız iş yerinde olağan haftalık mesai saatlerini bilmeniz bu sebeple önem taşır.

İş Kanunu gereğince haftalık olarak 45 saati aşan her mesai saati fazla çalışma olarak değerlendirilmekle beraber bir işçi günde 11 saatin üzerinde çalışamaz. Fazla mesai olarak değerlendirilse dahi kanun bu konuda sınır getirir. Her ne olursa olsun işçinin bir günde 11 saatin üzerinde çalıştırılması yasaktır.

Sağlık durumu elverişli olmayan işçiler, 18 yaşından küçükler, hamileler ve yeni doğum yapmış olan işçiler, çocuk emziren anneler ve kısmi süreli çalışanlara fazla mesai yaptırılamaz.

"Fazla mesai muvafakatnamesi nedir?" okumak için tıklayın.

Fazla mesai ücreti nedir?

Haftalık çalışmaların 45 saati aşması durumunda çalışanların her birinin fazladan çalıştığı her saatin ücretinin %50 zamlı olarak bordrosuna yansıyan halidir. Bir iş gününde yapılan fazla mesainin böyle değerlendirilebileceği gibi haftalık tatil günlerinde ve bayram tatili gibi resmi tatillerde çalıştırılan işçiler için de fazla mesai ücreti ödenir. Çalışılan her saat %50 zamlı hesaplanmalı ve işçiye ödenmelidir.

Fazla mesai nasıl hesaplanır?

Fazla mesai hesabı yapmadan önce saatlik ücretinizi bilmeniz önemlidir. 2020 yılı itibarıyla brüt asgari ücret üzerinden fazla mesai hesabı yapalım:

İşçi bir haftada 55 saat çalışmış olsun.

• İşçi ücreti: 2.943,00 TL

Bir aylık çalışmanın saatlik değerini hesaplamak için aylık ücret 225’e bölünür.

• Saatlik ücret: 2.943 / 225 = 13,08 TL

Fazla çalışma kapsamında %50 zamlı saatlik ücret bulunur.

• %50 zamlı saatlik ücret: 13,08 X 1,5 = 19,62 TL

Fazla mesai ücreti için fazla mesai yapılan toplam saat ile saatlik fazla mesai ücreti çarpılır.

• Fazla çalışma saati: 55 – 45 = 10
• 10 X 19,62 = 196,2 TL fazla çalışma ücreti ödenir.

Haftalık 45 saatin altın çalışan iş yerlerinin fazla mesai ücreti ise farklı hesap edilir. Haftada 40 saat çalışan bir iş yerinde 45 saatlik bir haftalık çalışma yapıldığında işçinin fazla çalıştığı süreler %25 zamlı olarak hesaplanır. Buna, fazla sürelerle çalışma adı verilir.

Bir işçi 4.000 TL ücret ile bir haftada 45 saat çalışmış olsun.

• Günlük çalışma saati: 40 / 6 = 6,67 saat
• 1 aylık çalışma: 6,67 X 30 = 200 saat
• Saatlik ücret: 4000 / 200 = 20 TL
• Fazla mesai zammı ile saatlik ücret: 20 X 1,25 = 25 TL
• Çalışılan fazla süreler: 45 – 40 = 5 saat
• Fazla mesai ücreti: 5 X 25 = 125 TL’dir.

"Asgari ücretli çalışanın sözleşmesine fazla mesai dahil edilmesi" adlı yazımızı ziyaret etmeyi unutmayın.

Fazla mesai nasıl takip edilir?

Fazla mesai gibi personel takibi gerektiren her türlü işlem özellikle büyük ölçekli şirketler için karmaşık ve zor bir hal alabilir. Bu gibi durumların en büyük kurtarıcısı ise her türlü takibi tek noktadan takip ve kontrol edebileceğiniz insan kaynakları yazılımlarıdır. Bu tip uygulamaların işçi ve işveren tarafından ayrı ayrı takip ve kontrol edilebilir olması iki taraf içinde önem taşıyan bir unsurdur. İşletmelerde kullanılan böyle uygulamalar sayesinde taraflar herhangi bir soru işareti yaşamadan gerekli takipleri yapabilir ve edindikleri haklarından anlık olarak haberdar olabilirler.

Fazla mesai, vardiya ve ücret değerlendirme gibi firmanıza dair tüm insan kaynakları süreçlerini kolayca yönetebilmek için tıklayın ve Kolay İK’yı 15 gün boyunca ücretsiz deneyin.