Mobbing nedir?

Mobbing ne demek?

Mobbing iş yerinde bir veya birden fazla kişinin, bir diğer kişiye veya gruba karşı sistematik olarak uyguladığı yıldırma, dışlama veya işten uzaklaştırma amaçlı kasıtlı tutum ve davranışlardır.

Mobbing nedir?

İş sağlığı ve güvenliği, çalışanların iş ve çalışma yaşamındaki fizyolojik veya psikolojik sağlığını tehdit eden her türlü sorunu ortadan kaldırmayı amaçlayan bilimsel bir disiplindir. Mobbing (psikolojik yıldırma) bireyin psikolojik sağlığını tehdit eden bir sorun olarak iş sağlığı ve güvenliği kapsamında ele alınmaktadır.¹

Mobbing bireyi istifaya, duygusal bozukluklara, psikolojik rahatsızlıklara, fiziksel sorunlara ve hatta en ağır durumda intihara sürükleyebilen sistematik bir baskı sürecidir. Sadece fiziksel eylemlerle sınırlı kalmaz; sürekli eleştirilmek, görmezden gelinmek, iş tanımının dışında görevler verilerek yıpratılmak ya da terfi ve eğitim gibi haklardan mahrum bırakılmak da mobbing kapsamına girer. Hem psikolojik hem de fiziksel olarak yıpratıcı olan bu süreç çalışanın mesleki itibarını, motivasyonunu ve genel sağlığını etkiler.

Bunu biliyor muydunuz? 🤔

Basılı yayınımız İKahve'nin 5. sayısında, iş yerinde psikolojik taciz (mobbing) konusunu hukuki, psikolojik ve çeşitli açılardan inceledik ve alanında uzman konuklarımızın değerli görüşlerine yer verdik. İKahve dergimizin 5. sayısını adresinize tamamen ücretsiz olarak talep edebilirsiniz. Talep etmek için tıklayın.

Mobbing örnekleri

Mobbing iş yerinde bir veya birden fazla kişiye yönelik sistematik baskı, dışlama veya yıldırma olarak tanımlanabilir. Bu durum bazen açık ve net bir şekilde görülürken, bazen de fark edilmesi daha zor olabilir. İş ortamındaki dinamikler ve iletişim şekilleri mobbing riskini artırabilir. İş yerinde yaygın olarak karşılaşılan mobbing örnekleri ve durumlarına göz atalım. 

Hangi davranışlar mobbing kabul edilir?

İş yerinde yaşanan her olumsuz durum mobbing olarak değerlendirilmez. Bir davranışın psikolojik taciz yani mobbing sayılabilmesi için belirli kriterleri taşıması gerekir. Bu kapsamda bir eylemin veya sürecin mobbing sayılabilmesi için:

1. İş yerinde gerçekleşmelidir.
2. Üstler tarafından astlarına, astlar tarafından üstlerine veya eşitler arasında uygulanabilir.
3. Sistemli bir şekilde yapılmalıdır.
4. Süreklilik kazanmış bir sıklıkla tekrarlanmalıdır.
5. Kasıtlı yapılmalıdır.
6. Yıldırma, pasifize etme veya işten uzaklaştırma amacı gütmelidir.
7. Bireyin kişiliğinde, mesleki durumunda veya sağlığında zarar oluşmalıdır.
8. Kişiye yönelik olumsuz tutum ve davranışlar gizli veya açık olabilir.

Hangi davranışlar mobbing kapsamında değerlendirilmez?

İş yerinde mobbing bazı durumlarda diğer olumsuz davranışlarla karıştırılabilir ancak bu tür durumlar psikolojik taciz olarak değerlendirilmez. 

• Farklı hukuki nitelik ve sonuçlar içerdiğinden fiziksel şiddet, cinsel taciz ve/veya hakaret niteliğindeki davranışlar,
• Arızi, tek seferlik ya da birden çok tekrarlansa bile strese ve doğal iş yoğunluğuna bağlanabilecek süreklilik arz etmeyen olumsuz tutum, davranış, tartışma ve çekişmeler,
• İş yeri dışında gerçekleşen tutum ve davranışlar ile benzeri uyuşmazlıklar iş yerinde psikolojik taciz olarak değerlendirilmez.²

💡 İlginizi çekebilir: Mobbing ile ilgili araştırma istatistikleri

Mobbing Genelgesi 2025

İş yerinde mobbing’in önlenmesi kapsamında 06.03.2025 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan ve yürürlüğe giren Cumhurbaşkanlığı Genelgesi çalışanların mobbinge karşı korunmasını ve iş ortamında sağlıklı bir çalışma düzeni oluşturmayı amaçlıyor. 

Yedi maddeden oluşan genelge şirketlerde ve kamu kurumlarında psikolojik tacizin önlenmesi için bir dizi tedbiri kapsıyor.

2025 Mobbing Genelgesi’nden öne çıkanlar

1. İşverenler, yöneticiler ve tüm çalışanlar psikolojik tacize yol açabilecek her türlü davranış ve eylemden kaçınmalıdır.
2. İşveren ve yöneticiler psikolojik tacizi önleme noktasında birincil sorumluluğa sahiptir ve bu tür riskleri minimize etmek için koruyucu politikalar oluşturmakla yükümlüdür.
3. Kurumlar psikolojik taciz konusunda farkındalık oluşturmak amacıyla eğitimler ve bilgilendirme etkinlikleri düzenleyerek çalışanları hakları ve başvuru süreçleri hakkında bilinçlendirmelidir.
4. Psikolojik taciz (mobbing) şikayetlerinin araştırılması sırasında gizlilik ve özel hayatın korunmasına büyük özen gösterilecek ve asılsız iddialara karşı kurumların ve kişilerin prestiji korunacaktır.
5. Toplu iş sözleşmelerine psikolojik tacizi önlemek amacıyla koruyucu ve önleyici maddeler eklenmesi sağlanacaktır.
6. ALO 170 hattı üzerinden mobbing’e uğrayan çalışanlara destek ve yardım sunulacaktır.

Mobbing cezası nedir?

Mobbing davranışları çeşitli kanunlar kapsamında değerlendirilebilir;

Türk Medeni Kanunu kapsamında mobbing

4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nda kişilik haklarının korunmasına yönelik düzenlemeler yer alır. Özellikle 24. ve 25. maddeler mobbing’e uğrayan kişilerin hukuki başvuru yapabileceği temel yasal dayanaklar arasında gösterilir.

“Kişilik hakkına hukuka aykırı olarak saldırılan kimse, saldırıyı gerçekleştirenlere karşı hukuki korunma talep edebilir. Kişilik hakkı ihlal edilen kişinin rızası, üstün bir kamu veya özel yarar bulunmadıkça ya da kanuni bir yetki kullanılmadıkça, bu tür saldırılar hukuka aykırı kabul edilir.” - Türk Medeni Kanunu Madde 24

💡 Bu madde kişilik haklarını ihlal eden mobbing davranışlarına karşı yasal koruma sağlayarak bireylerin haklarını hukuki yollarla arayabilmesine imkan tanır.

“Kişilik hakkı ihlal edilen kişi, saldırı devam ediyorsa buna son verilmesini, saldırı sona ermiş ancak etkileri devam ediyorsa bunun hukuka aykırılığının tespitini mahkemeden talep edebilir.” - Türk Medeni Kanunu Madde 25

💡 Bu madde mobbing’e uğrayan kişilerin sadece devam eden psikolojik tacizler için değil etkileri süren geçmiş ihlaller için de hukuki yollara başvurabilmesini sağlar.

Türk Borçlar Kanunu kapsamında mobbing

6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu da iş yerinde çalışanların kişilik haklarını korumaya yönelik düzenlemeler içerir. 

“İşveren, hizmet ilişkisinde işçinin kişiliğini korumak ve saygı göstermek ve iş yerinde dürüstlük ilkelerine uygun bir düzeni sağlamakla, özellikle işçilerin psikolojik ve cinsel tacize uğramamaları ve bu tür tacizlere uğramış olanların daha fazla zarar görmemeleri için gerekli önlemleri almakla yükümlüdür.” - Türk Borçlar Kanunu Madde 417 

💡 Bu düzenleme işverenin çalışanları koruma yükümlülüğünü açıkça tanımlayarak, mobbing’e uğrayan kişiler için hukuki bir temel sunar. İşverenin yükümlülüklerini yerine getirmemesi durumunda kişi kuruma/işverene tazminat davası açma hakkına sahiptir.

🎥 İlginizi çekebilir: Webinar I İş yerinde psikolojik yıldırı: Mobbing

İş Kanunu kapsamında mobbing

4857 sayılı İş Kanunu doğrudan mobbing ile ilgili özel bir düzenleme içermese de işverenlerin çalışanlarını koruma yükümlülüğüyle ilgili önemli hükümler barındırıyor.

İş Kanunu işverenlerin çalışanlarına karşı eşit ve adil bir tutum sergilemelerini zorunlu kılar. Mobbing’e maruz kalan kişiler işverenin bu yükümlülükleri yerine getirmediğini düşündüklerinde yasal haklarını arayabilirler. Aynı zamanda sağlıklı ve güvenli bir çalışma ortamı sağlamak da İş Kanunu’na göre  işverenin sorumluluğudur. Çalışanlar baskı veya psikolojik taciz gibi olumsuz durumlarla karşılaşmadan işlerini sürdürebilmelidir. 

Kaynakça

1. Göymen, Y., & Şöhret, M. (2020). Mobbing ve hukuk. Mobbing ile Mücadele Derneği.
2. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı. (2014). İşyerlerinde psikolojik taciz (mobbing) bilgilendirme rehberi. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı.