Hedef bazlı performans değerlendirme nedir?

Hedef bazlı performans değerlendirme, performans yönetim sürecinin bir parçası ve en çok kullanılan türlerinden biridir.

Hedef bazlı performans değerlendirme birçok farklı konuda belirlenen hedefler ile gerçekleştirilebilirken genelde sayısal hedefler ile sürdürülen bir performans değerlendirme süreci olarak algılanmaktadır. Bu yüzdendir ki daha ziyade sayısal hedef odaklı çalışan, üretim, satış gibi departmanları olan ya da perakende sektöründe faaliyet gösteren şirketlerin kullandığı bir yöntemdir.

Hedef bazlı performans değerlendirme yetkinlik bazlı performans değerlendirme yönteminden farklı olarak, nasıl sorusunu sormak yerine ne kadar sorusunu sorar ve süreç sonunda da yapılanı ölçer. Bu yöntemde şirket hedeflerinin, çalışanlara yetkinlik ve yeterliliklerine göre adil bir şekilde dağıtılarak gerçekleştirilmesi amaçlanır.

Her çalışanın görevine göre birden fazla hedefi olabilir. Çalışanlar yöneticileri tarafından verilen hedefler, gerçekleştirme, ortaya koydukları iş, ele ettikleri sonuçlara göre değerlendirilir.

Neden uygulanır?

Hedef bazlı performans değerlendirme yöntemi her şirketin uyguladığı bir yöntem değildir. Fakat bununla birlikte en çok tercih edilen performans değerlendirme yöntemlerinden biridir. Hedef bazlı performans değerlendirme yönteminin çok tercih edilmesinin en önemli sebeplerinden biri perakende ve üretim gibi sektörlerdeki şirketlerin, çalışanların satış ve üretim performansına verdiği önemdir. Çalışanların bireysel başarılarının yanında ekip içindeki başarı durumlarının belirlenmesi ve buna bağlı olarak görev ve yetki dağılımının sağlıklı yapılabilmesi açısından hedef bazlı performans değerlendirme çokça tercih edilmektedir.

Webinar alarmı ⏰ : Hedef değerlendirme hakkında tüm detayları konuştuğumuz webinarımızı ziyaret edin.

Faydaları nelerdir?

Performans değerlendirme uygulamaları doğru yönetildiği sürece her zaman iyi sonuçlar verir. Önemli olan şirket, çalışan ve iş yapısına uygun doğru yöntemin seçilmesi ve değerlendirme sürecinin iyi yönetilmesidir. Hedef bazlı performans değerlendirme yönteminin her şirkete, özelikle sayısal hedeflerle çalışan şirketlere katkısı göz ardı edilemeyecek düzeydedir. Daha detaylı açıklamak gerekirse, hedef bazlı performans değerlendirme yöntemi;

• Hedeflerin ölçülmesine, alınan sonuçların analiz edilerek raporlanmasına
• Daha somut verilerle, çalışan performansının ve çalışan performansına bağlı olarak şirket performansının ölçülmesine
• Çalışan performansının şirkete katkısının oransal olarak hesaplanmasına
• Çalışanlar arası başarının ölçülmesine
• Şirket hedeflerinin, yetkinlik ve kapasitelerine göre çalışanlar arasında doğru bir şekilde dağıtılmasına
• Hem bireysel motivasyonun güçlendirilip hem de ekip ruhunun pekiştirilmesine
• Çalışanın işine odaklanmasına, ne yapması gerektiği konusunda net olmasına
• Hedef kültürü yaratılmasına, şirkete ve ekibe yeni katılan çalışanlara şirketi ve şirket başarısını sahiplenme duygusunun aşılanmasına olanak tanır

Öte yandan hedef bazlı performans değerlendirme uygulamaları yöneticilerin gelişimi, şirket içindeki konumları ve ekipleri üzerindeki etkilerinin güçlenmesi açısından da son derece önemlidir. Bu yöntem yöneticilere;

• Şirket hedeflerine paralel olarak ekibin ve çalışanların hedeflerinin belirlenmesiyle yetki ve sorumluluk alma
• Şirket hedeflerini içselleştirerek şirketi ve hedefleri sahiplenme
• Değerlendirme süreci boyunca ekibiyle yakın temas halinde olarak, ekibin dışında bir yönetici rolünde değil ekibin organik bir parçası olma
• Çalışanlar ve ekipler arası koordinasyonu sağlama
• Planlama, yürütme, gözlemleme, raporlama gibi süreçlerde bulunarak yönetim becerisini geliştirme
• Alınan sonuçlara göre değerlendirme, öz eleştiri yapma, ders çıkarma ve gelecek hedef planını belirleme gibi önemli katkılar sağlar

Zararları nelerdir?

Her performans değerlendirme yöntemi gibi, hedef bazlı performans değerlendirme yöntemi de yanlış uygulanması halinde ciddi olumsuzluklara sebep olabilmektedir. Ancak, yetkinlik bazlı performans değerlendirme yönteminden farklı olarak bu yöntemin olası olumsuz sonuçları daha yıkıcı olmaktadır denebilir. Hedeflerin sayısal olması halinde sonuçların da sayısal verilerle ortaya çıkması, ölçülebilir ve kıyaslanabilir olması en başta aynı ekip içindeki çalışanlar arasında bir kıyaslamanın ortaya çıkmasına sebep olmaktadır. Hedeflerin yanlış belirlenmesi ya da çalışanın yetersiz olmalarından dolayı hedeflerini tutturamayan, nispeten daha az başarılı olan çalışanlar kendisini işe yaramaz hissedecek, ekip ve şirket içerisindeki rolünü sorgulamasına sebep olacaktır.

Bununla birlikte ekip içerisindeki rekabet, yönetici tarafından kontrol altında tutulmazsa çalışanların birbirini ekip arkadaşı olarak değil, birer rakip olarak görmesi ve ekip ruhunun kaybolması da kaçınılmaz olacaktır. Bireyselliğin ön plana çıkması, ekip ruhunun yok olması, buna bağlı olarak yöneticinin de bu tablo karşısında çalışanları bir ekip olarak değil, birer yarışçı olarak görmesine sebep olacak, onların başarısını sadece hedeflerine ulaşma durumuna göre değerlendirmesine yol açacaktır.

Peki nasıl uygulanır?

Hedef bazlı performans değerlendirme, en çok kullanılan ve faydası en fazla görülen performans değerlendirme yöntemlerinden biridir. Bununla birlikte zor ve yanlış uygulanması halinde sonuçları da bir o kadar kötü olma potansiyeline sahip bir yöntemdir. Bu yüzden bu değerlendirme yöntemi uygulanırken ilk koşul mutlaka ve mutlaka gerçekçi olmaktır. Çalışan hedefleri belirlenirken çalışanın yetkinliği, kapasitesi, ekip içerisindeki konumu mutlaka dikkate alınmalıdır. Ayrıca hedefler çalışanla birlikte belirlenmeli, yönetici ve çalışan tüm bu süreç boyunca iletişim halinde olmalıdır. Bunun yanında ekip içerisindeki her çalışan için aynı hedefler belirlenmemeli, yani eşit değil adaletli davranılmalıdır. Hedefler imkansız değil, zorlayıcı ama ulaşılabilir olmalıdır.

Yöntemin uygulanması adımları belirlenirken de ilk basamak şirket hedefinin belirlenmesi olmalıdır. Şirketin aylık, çeyrek ya da yıllık hedefi neyse ekiplerin ve çalışanların hedefleri de bu hedefe paralel olarak belirlenmelidir. Çalışanların yetkinlik ve kapasitelerine göre öngörülen hedefler, yöneticileriyle yaptıkları görüşmeler sonucunda çalışanların da görüş ve katkısıyla netleştirilmeli, değerlendirme süreci boyunca yönetici kesintisiz olarak çalışanla iletişim halinde olmalıdır. Dikey bir değerlendirme modeli olan hedef bazlı performans değerlendirme tamamlanma sürecinin ardından yönetici ve çalışanın ortak bir değerlendirme yapmasıyla raporlanmalı, hatalar ve yanlışlar tespit edilmeli, yeni değerlendirme dönemi için sağlam bir temel niteliğine dönüşmelidir.