September 28, 2021
Birçok çalışanın her ay düzenli olarak yaşadığı bir durum var; maaşını aldığında eksik mi yattı, fazla mı yattı, geçen ay ve bu ay arasında neden fark var gibi soruları önce kendisine, sonra arkadaşlarına sormak. Bir cevap bulamayınca da insan kaynakları ya da muhasebe departmanının kapısını aşındırmak.
Ülkemiz maaş sistemi vergiler, dönemsel kesintiler, net maaş ve brüt maaş uygulamalarındaki farklardan dolayı biraz karışık, anlaşılması zor bir durumdadır. Bu yüzden çalışanların her ay kafa karışıklığı yaşayıp yöneticileriyle maaşları hakkında bitmek tükenmek bilmeyen konuşmalar yapmaları, çalışma hayatının en sık rastlanan olaylarından biridir.
Her ay, maaş günlerinde çalışanların soruları, bir türlü ikna olmamaları, muhasebe ve insan kaynakları departmanlarıyla girdikleri sayısız tartışma ve hatta zaman zaman ortaya çıkan gerginlikler kolay kolay değişecek gibi görünmese de çalışanların ve yöneticilerin net maaş, brüt maaş ve maaşlardan yapılan kesintiler gibi temel bir kaç konu hakkında bilinçlendirilmesi bu durumun büyük ölçüde önüne geçilmesini sağlayacaktır.
Brüt maaş, çalışanın bordrosunda görünen, kesintiler ve vergilerin de dahil olduğu işveren tarafından maaş olarak ödenen toplam tutardır. Brüt maaş çalışanlar için genelde yanıltıcı olabilmekle beraber net maaşla arasındaki farkı hesaplamak için maaş bordrosundaki vergi, SGK primi ve diğer kesintilere bakmak yeterli olacaktır. Yani brüt maaş, kesintilere tabi olmasından ötürü çalışanın eline geçen değil, çalışanın hak ettiği esas toplam kazancı gösterir.
Net maaş çalışanın brüt maaşı üzerinden yapılacak olan tüm kesintilerin (SGK primi, damga vergisi, gelir vergisi vb.) yapılması sonucu elde edilen, diğer bir deyişle çalışanın eline geçen tutardır.
Net maaş ve brüt maaş arasındaki temel fark, bordroda görünen maaş ile, işçinin eline geçen maaş olması dışında aslında göründüğünden daha büyüktür. Yazımızın başında da belirttiğimiz gibi bazı çalışanların maaşlarının yıl sonuna yaklaşıldıkça düşmesinin sebebi aslında maaş ödemesinin brüt maaş üzerinden yapılıyor olmasıdır.
Ülkemiz vergi sistemindeki bazı vergi oranları sabit değil, değişkendir. Örneğin, oranı değişen vergilerden biri olan gelir vergisi, maaş bordrolarının kalemlerinden biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Maaş ödemesi brüt maaş üzerinden yapılan çalışanların yıl içerisinde toplam kazancı arttıkça ödeyecekleri gelir vergisi oranı da yükselmeye başlar. Bu sebeple toplam kazancı artarken yıl sonuna yaklaştıkça eline geçen maaş, her geçen ay biraz daha azalır.
Ta ki bir sonraki yılın ilk maaşını alana kadar. Bu, sonu gelmeyen bir döngüdür. Brüt maaş sistemini kullanan tüm şirketlerin çalışanları her yıl bu durumla karşılaşmakta, çoğu zaman da sebebini anlayamamakta ya da anlaşılır bulmamaktadır. Ne var ki bu uygulama işyerinin tercihi olmakla beraber son noktada devletin zorunlu kıldığı bir vergi uygulamasıdır.
Çalışanların yıl içerisinde maaşlarında bir eksilme yaşamamaları için yapmaları gereken şey işe girerken maaşlarını net maaş sistemi ile almaları yönünde anlaşma yapmalarıdır. Bu da çoğu zaman işveren tarafından kabul görmemektedir. Zira işverenin yıllık toplam kazancı ve buna bağlı olarak gelir vergisi oranı artan bir çalışana, net maaşında bir değişiklik olmadan yılın her ayı için aynı tutarda ödeme yapması, yıl sonuna doğru yaklaşıldıkça brüt maaşını daha fazla ödemesi gerektiği anlamına gelmektedir.
Yani brüt maaş sistemi eline geçen net kazanç değişeceğinden bir çalışan için, net maaş sistemi de kasasından çıkacak para açısından işveren için tercih edilen bir yöntem değildir.
Zam dönemi geldiğinde, kafa karıştıran hesaplamalara son! Maaş zammı hesaplama aracımız ile zam oranınızı girin, güncel maaşınızı seçin ve net sonucu hemen görün. Rakamlar ve hesaplamalarla zaman kaybetmeden alacağınız ücreti, maaş döneminiz gelmeden anında öğrenin.
Net maaş ve brüt maaş arasındaki farklar, vergiler, SGK primi ve diğer kesintiler gibi birçok değişkene bağlıdır. Bir maaşı brütten net maaşa hesaplamak için bu oranları bilmek, doğru bir hesaplama yapmak gerekir. Bunun yanında kesin ve tam sonucu verme garantisi olmamakla birlikte, brüt maaşın yaklaşık %71’i net maaşa tekabül etmektedir. Tabii bu oranın yıllık vergi ve kesinti oranlarının güncellenmesiyle değişiklik göstereceğini, asla net ve tam sonucu vermeyeceğinin bir kez daha altını çizelim. Bunun yanında doğru bir maaş hesabı yapmak için aşağıdaki yol izlenebilir.
Net maaş: Brüt maaş - Kesintiler toplamı
Şirketinizdeki tüm izin ve fazla mesaileri, özlük bilgilerini, performans değerlendirmelerini Kolay İK ile kolayca yönetin ve raporlayın. Üstelik size özel 15 gün boyunca ücretsiz! Tıklayın, Kolay İK’yı şimdi ücretsiz kullanmaya başlayın.
Kaynakça:
GÖKTAŞ B. Kerem - Dr. EVCİL Cahit (2010), Tüm Yönleriyle Ücretlendirme ve Bordrolama Esasları, Legal Yayınları
Prof. Dr. GÖKÇEK KARACA Nuray (2017), Bordro Uygulama Rehberi, Muhasebe TR Yayınları
4857 Sayılı İş Kanunu, 2003
Hiçbir kurulum ve kredi kartı gerektirmeden kullanmaya başlayın.
ÜCRETSİZ DENEYİNHiçbir kurulum ve kredi kartı gerektirmeden, personel yönetim yazılımını hemen 15 gün boyunca ücretsiz deneyin.
.avif)
.svg){kind=small}