Kısmi süreli çalışma hakkında bilmeniz gerekenler

Kısmi süreli bir diğer adıyla part-time çalışma hakkında merak edilen soruları sizler için derledik. Kısmi süreli çalışanların izin haklarından, kıdem tazminatı süreçlerine kadar tüm detayları öğrenmek için yazımızı okumaya devam edin.

Kısmi süreli çalışma nedir?

Kısmi süreli çalışma bir diğer adıyla part-time çalışma, iş yerinde haftalık çalışma süresinin üçte ikisi oranında olan çalışma süresini ifade eder. Yasal olarak belirlenen haftalık tam çalışma süresi 45 saat iken, kısmi süreli çalışanlarda bu durum haftada en fazla 30 saat olarak belirlenmiştir.

Kısmi süreli iş sözleşmesi nedir, nasıl düzenlenir?

İş Yasası 13. Maddesine göre, işçinin normal haftalık çalışma süresinin tam süreli çalışan emsal işçiye göre önemli ölçüde daha az belirlenmesi durumunda kısmi süreli sözleşme söz konusudur. Her bir çalışan, işin niteliğine, ihtiyaçlarına ve beklentilerine göre kısmi süreli sözleşme imzalayabilir. Kısmi süreli sözleşmeler, yazılı olması ve karşılıklı anlaşma koşuluyla hazırlanır. Sözleşmede yer alan detaylara ithafen, ücret ve paraya ilişkin bölünebilir haklar, tam süreli işçinin, çalıştığı süreye oranlanarak hesaplanır. Bu nedenle kısmı ve tam süreli çalışanlar arasında sırf bu sebepten bir ayrım yapılamaz.

İşverenin kısmi çalışana karşı yükümlülükleri nedir?

Bir önceki maddede bahsettiğimiz gibi İş Kanunun 5. ve 13. maddesi gereği, kısmi ve tam süreli çalışan arasında herhangi bir ayrım yapılamaz, farklı bir işlem uygulanamaz. Bu noktada işverenin kısmi süreli çalışanlarda en çok dikkat etmesi gereken yükümlülüklerinden biri; hukukun temel ilkelerinden biri olan eşitlik ilkesidir.

Kısmi süreli iş sözleşmesinde, ücretin şekli ve miktarını çalışan ve işveren karşılıklı anlaşma sonucunda serbest bir şekilde belirleyebilir. Ancak dikkat edilmesi gereken bir diğer önemli husus, çalışana verilecek ücretin, asgari ücretin altına düşmeyecek şekilde hesaplanmasıdır.

Asgari Ücret Yönetmeliğinde 6. maddesine göre, ücretin bir günlük olarak belirlenmesi gerektiği esas alınmıştır. Yine aynı maddeye göre haftalık, aylık, günlük ve saat başına yapılan tutara göre ücretin ödenmesinde gerekli ayarlamalar yapılabilir. Yargıtay’a göre ise birden çok iş yerinde kısmi olarak çalışan çalışanın asgari ücreti de çalıştığı gün ve saat oranında hesaplanıyor.

Kısmi süreli çalışanın hafta tatilinde çalışması sonucu alacağı ücret, günlük 2 saatliktir. Bir diğer husus ise, iş yerinde haftada 3 ve 4 gün gibi kısmi süreli çalışanlar hafta tatiline hak kazanamaz.

Kısmi süreli çalışanların izin hakkı nedir?

Kısmi süreli çalışanlar üzerinde izin hak edişi ve kullanımıyla alakalı yanlış bilgiler doğrultusunda uygulamalar bulunur. Yasalara göre part-time çalışanlar, tıpkı tam süreli çalışanlar gibi yıllık izin kullanım hakkına sahiptir. Bu nedenle izin sürelerinin hesaplanması ve iznin ücretli/ücretsiz olması konusunda tam süreli çalışanlardan farklı bir uygulamaya tabi tutulamaz. Kadın çalışan ise, analık izninin, çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz iznin veya altı aya kadar ücretsiz iznin bitiminden itibaren çocuğun mecburi ilköğretim çağının başladığı tarihi takip eden aybaşına kadar herhangi bir zamanda kısmi süreli çalışma talebinde bulunabilir. Tabii, bu hak kadın çalışanın eşinin çalıştığı durumlarda geçerlidir.

Kısmi süreli çalışanlara fazla mesai uygulanır mı?

Her ne kadar kısmı süreli çalışmada 45 saatin altında bir çalışma süresi uygulansa da yönetmeliğe göre, kısmi süreli çalışanlara fazla mesai uygulanamaz. Bu doğrultuda iş yerinde haftalık 45 saat tam süreli çalışma mevcutsa, 30 saatin altında çalışanlara fazla mesai uygulanmaz yalnızca 30-45 saat aralığında çalışanlara fazla mesai uygulanabilir.

Kısmı süreliden tam zamanlı çalışmaya nasıl geçilir?

Yasalar gereğince kısmi süreliden tam süreliye geçiş ve tam süreliden kısmi süreliye geçiş mümkündür. Doğum sonrası kısmi süreli çalışmaya başlayan çalışan, aynı çocuk için bir daha bu haktan faydalanmamak üzere tam süreli çalışmaya dönebilir.  Tam süreli çalışmaya dönmek isteyen işçi, döneceği tarihten en az 1 ay önce yazılı olarak talebini bildirebilir. Tam süreliye geçilmesi durumunda, kısmi süreli iş sözleşmesi sona erer ve bu sözleşme tam süreli sözleşme olarak tekrar hazırlanır.

Kısmi süreli çalışanlar SGK’ya nasıl bildirilir?

SGK mevzuatına göre; her ay 30 gün olarak kabul edilir. Bu nedenle, bir ay içinde tam süreli çalışanın gün sayısı, 30 gün üzerinden bildirilmesi zorunludur. Böylelikle, kısmı çalışanın ise ay içerisinde günün bazı saatlerinde çalışan ve çalıştığı saat karşılığında ücret alan sigortalının, ay içindeki prim ödeme gün sayısı, toplam çalışma saati süresinin 7,5 saate bölünmesi sonucu bildirilir.

Örneğin; A çalışanı ayda 90 saat çalışacak. Bu durumda A sigortalısının 2022’nin Kasım ayında prim gün sayısı: (90 saat/7,5 saat) 12, eksik gün sayısı:18, eksik gün nedeni ise 06-kısmi istihdam şeklinde SGK’ya bildirilecektir.

Kısmi süreli çalışan kıdem tazminatına hak kazanır mı?

Kısmi süreli çalışanlar, işe girişlerinden itibaren bir yılı doldurmaları sonrasında kıdem tazminatına hak kazanır. Çalışanların kıdem tazminatı hesaplanırken, kısmi çalışma süresiyle orantılı olarak 30 günlük zaman zarfında alınan son brüt ücretleri esas alınır.

Doğum sonrası kısmi çalışma nedir?

Doğum sonrası verilen analık izninin bitmesiyle, çocuğun bakımı ve yetiştirilmesi için, birinci doğumda 60, ikinci doğumda 120 ve sonraki doğumlarda 180 gün süreyle haftalık çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin verilir. Bu izinler, çoğul doğum yapılması halinde sürelere ek otuzar gün olarak verilir. Çocuğun engelli doğması sonucunda yine verilen süreye ek, 360 gün olarak uygulanır. Kısmi süreli çalışma hakkından sadece ebeveynlerden birisi yararlanabilir. Bu durum kısmi süreli çalışanın eşinin çalışmaması durumunda iptal olur.

Kısmi süreli çalışmadan, istenilen zaman dilimi içerisinde tam zamanlıya geçiş sağlanır. Geçiş için işverenin çalışandan yazılı bir talep alması gerekir. Aynı zamanda aynı çocuk için tekrar kısmi süreliye dönmeniz mümkün değildir.

‍