Sigorta primi nedir, nasıl hesaplanır?

Çalışma hayatında sigortalı çalışanların sosyal güvenlik kapsamından yararlanmaları için bazı sigorta primleri yatırılır. Maaş bordrosuna yansıyan bu sigorta primleri, çalışanların emeklilik, sağlık, iş kazası ve meslek hastalığı gibi durumlarda çalışanın sosyal güvencelerden yararlanmasını sağlar. Bu yazımızda SGK’ya ödenmesi zorunlu olan sigorta oranları, nasıl hesaplandığı ve merak edilen tüm soruları cevaplandıracağız. 

Sigorta primi nedir?

Sigorta primi, bir iş yerinde iş sözleşmesi ile çalışanların sosyal haklarından faydalanmaları için işveren tarafından SGK’ya ödenen tutardır. Sigorta primi, belirli oranlar üzerinden çalışanın aldığı brüt maaşa göre hesaplanır. Türkiye'de işçi ve işverenler arasında bu yükümlülük, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na göre düzenlenir.

Çalışan ve işverenin ortak sorumluluğunda olan sigorta primi, çalışanın aylık maaşından kesildiği gibi işverenin de maaş üzerinden katkı yaptığı zorunlu bir sistem olarak karşımıza çıkar. 

4A, 4B ve 4C sigorta primi nedir?

• 4a sigorta sistemi, özel sektörde sözleşmeli olarak çalışan kişilerle ilgilidir. 4a kapsamında çalışanların sigorta primleri, çalışanın brüt kazancı üzerinden hesaplanarak ödenir ve toplamda bu primler yüzde 37,5 oranında uygulanır. 
• 4b sigorta sistemi, kendi işini yapan, bağımsız çalışan kişilerle ilgilidir. Örneğin, serbest meslek sahipleri, zanaatkatlar ve esnaflar 4b sigortalılardandır. 4b sigorta sisteminde çalışanlar, SGK primlerini 4B kapsamında öderler. 
• 4c sigorta sistemi ise kamu kuruluşlarında çalışan ve maaşı doğrudan devlet tarafından ödenen kişileri kapsar. Böylelikle çalışanların emeklilik ve sağlık güvencesi, devletin sorumluluğundadır; sigorta primleri ise 4C başlığı altında ödenir.

Prim oranları nedir?

SGK’ya ödenmesi zorunlu olan sigorta primlerinin oranları aşağıdaki gibidir. 

• Kısa Vadeli Sigorta Kolları Primi: %2 (işveren tarafından ödenir)
• Malullük, Yaşlılık ve Ölüm Sigortası Primi: %20 (işçinin %9, işverenin %11)
• Genel Sağlık Sigortası Primi: %12,5 (işçinin %5, işverenin %7,5)
• İşsizlik Sigortası Primi: %3 (işçinin %1, işverenin %2)

Bu oranlar, işçinin brüt maaşına göre hesaplanarak aylık olarak SGK’ya yatırılır.

Sigorta primi nasıl hesaplanır?

Yukarıda bahsettiğimiz gibi sigorta primleri, çalışanın brüt ücreti üzerinden hesaplanır. Her ay işveren tarafından bordroya yansıyan bu SGK primleri, SGK’ya düzenli ve eksiksiz bir şekilde ödenir. Daha iyi anlamak adına bir örnek üzerinden sigorta priminin nasıl hesaplanması gerektiğini inceleyelim. 

Sigorta primi hesaplama örneği

Bir çalışanın brüt maaşın 60.000 TL olduğu durumda sigorta primleri aşağıdaki gibi hesaplanır:

• Malullük, Yaşlılık ve Ölüm Sigortası Primi: İşçi Payı (%9): 60.000 x %9 = 5.400 TL
• İşveren Payı (%11): 60.000 x %11 = 6.600 TL
• Genel Sağlık Sigortası Primi: İşçi Payı (%5): 60.000 x %5 = 3.000 TL
• İşveren Payı (%7,5): 60.000 x %7,5 = 4.500 TL
• Kısa Vadeli Sigorta Kolları Primi: İşveren Payı (%2): 60.000 x %2 = 1.200 TL
• İşsizlik Sigortası Primi: İşçi Payı (%1): 60.000 x %1 = 600 TL
• İşveren Payı (%2): 60.000 x %2 = 1.200 TL

Toplam Sigorta Primi: İşçi tarafından ödenecek toplam prim: 5.400 TL (Malullük, Yaşlılık ve Ölüm) + 3.000 TL (Genel Sağlık) + 600 TL (İşsizlik) = 9.000 TL

İşveren tarafından ödenecek toplam prim: 6.600 TL (Malullük, Yaşlılık ve Ölüm) + 4.500 TL (Genel Sağlık) + 1.200 TL (Kısa Vadeli Sigorta) + 1.200 TL (İşsizlik) = 13.500 TL

Sıkça sorulan sorular

2024 asgari ücret sigorta primleri ne kadar?

Her yıl değişen asgari ücret değişiklikleri nedeniyle sigorta primlerinde de önemli değişiklikler yaşandı. Artan asgari ücretle birlikte sigorta primleri de yeniden güncellendi. 4a kapsamında günlük sigorta primi, asgari ücret üzerinden hesaplandığında bu tutar üzerinden yapılan hesaplamalar sonucunda günlük sigorta primleri toplamda 273,60 TL olarak belirlendi. Değişen tutarlara göre 2024 yılında asgari ücretle çalışan bir kişi için sigorta primleri ise;

İşçi payı: 1.700,20 TL

İşveren payı: 3.375,47 TL

Toplam sigorta primi: 5.075,67 TL olarak netleştirilmiştir.

Ayrıca 2024 yılında Genel Sağlık Sigortası (GSS) primleri de yükseldi. 2024 yılı itibarıyla GSS primi aylık yaklaşık 603 TL, yıllık ise 7.243 TL olarak hesaplanmaya başlandı.

Sigorta primleri nasıl ödenir?

Çalışma hayatında sigorta primi ödeme zorunluluğu büyük oranda işverendedir. İşveren tarafından ödenen SGK ödemeleri, taksitli veya peşin olarak gerçekleştirilebilir. Bu ödemeler bazı bankaların mobil, internet veya ATM'ler üzerinden yapılabilir. 

Sigorta primleri ne zaman ödenmelidir?

Sigorta prim ödemeleri, çalışanın maaş günleriyle paralel zamanlarda gerçekleştirilebilir. Örneğin;

• Ayın 1’i ile 30’u arasında çalışan ve maaş alan sigortalılar için primlerin son ödeme tarihi, ilgili ayı takip eden ayın son günüdür.
• Ayın 15’i ile sonraki ayın 14’ü arasında çalışan sigortalılar içinse prim ödemelerinin son günü, takip eden ayın 14’üdür.

Sigorta primleri ödenmezse ne olur?

İşverenler, sigorta primlerini bu belirtilen süreler içinde SGK’ya ödemek zorundadır. Şayet primler zamanında yatırılmazsa gecikilen her ay için işveren, ödemesi gereken miktarın üzerine faiz eklenerek ödeme yapar. Bu gibi cezai yaptırımlardan kaçınmak için sigorta primlerinin zamanında ödenmesi önemlidir. 

Ödenmeyen veya geciken sigorta primleri için faiz oranları 2024 yılında artırılmıştır. İşveren bu primleri zamanında ödemez ise ödenmeyen sürenin bittiği tarihten ilk 3 aylık sürede her bir ay için yüzde 3 oranında gecikme zammı uygulanır. 

Kolay İK ile bordrolarınızı anında ve hatasız hazırlayın!  

Bordro süreçlerinizi en verimli şekilde yönetebileceğiniz Kolay İK Bordro uygulaması ile otomatik veri akışı, doğru hesaplama ve yasal uygunluk ile maaş, prim, kesinti işlemlerini kolayca yapın. İşletmenizin büyüklüğü ne olursa olsun zamandan kazanın. Ücretsiz denemek için tıklayın.