Gelir vergisi matrahı nedir, nasıl hesaplanır?

Gelir vergisi matrahı, tüm çalışanları ilgilendiren ve yıl içerisinde vergi tutarını değiştirebilen bir kavramdır. Kafa karışıklığını önleme adına yalnızca işverenin değil, işçinin de vergi matrahının ne olduğunu ve nasıl hesaplandığını bilmesi oldukça önemlidir. Şimdi gelin, bu kavramı birlikte inceleyelim.

Gelir vergisi matrahı nedir?

Gelir vergisi matrahı, tüm çalışanları ilgilendiren ve yıl içerisinde vergi tutarını değiştirebilen bir kavramdır. Kafa karışıklığını önlemek için yalnızca işverenin değil, çalışanların da vergi matrahının ne olduğunu ve nasıl hesaplandığını bilmesi gerekir.

Gelir vergisi, gerçek kişilerin elde ettikleri gelirler üzerinden devlete ödenen vergi türüdür. Gelir vergisi tutarı, kişinin bir yıl içinde elde ettiği kazancı üzerinden belirlenir.
Gelir vergisi matrahı ise işçinin brüt ücreti üzerinden SGK işçi payı ve işsizlik sigortası işçi payı gibi yasal kesintiler çıkarıldıktan sonra kalan tutardır. Gelir vergisi bu matrah üzerinden hesaplanır.

Gelir Vergisi dilimleri nelerdir?

2025 yılı için gelir vergisi dilimleri, çalışanların toplam kümülatif gelirlerine göre belirlenir. Aşağıdaki tabloda, 2025 yılı itibarıyla geçerli olan gelir vergisi dilimlerini listeledik:

Bu dilimler, yıl içinde elde edilen toplam kümülatif gelir üzerinden hesaplanır. Yani kazancınız arttıkça bir üst vergi dilimine geçersiniz ve gelirinizin o dilime denk gelen kısmı daha yüksek orandan vergilendirilir.

Gelir vergisi matrahı nasıl hesaplanır?

Gelir vergisi matrahı hesaplama işlemi, işçinin brüt maaşından SGK işçi payı (%14) ve işsizlik sigortası işçi payı (%1) düşülerek yapılır.

Formül:

Gelir Vergisi Matrahı = Brüt Ücret – (GSS İşçi Payı + İşsizlik Sigortası İşçi Payı)

Örnek hesaplama (30.000 TL brüt maaş):

• Genel Sağlık Sigortası (SGK) işçi payı (%14): 30.000 × 0,14 = 4.200 TL
• İşsizlik sigortası işçi payı (%1): 30.000 × 0,01 = 300 TL
• Gelir vergisi matrahı: 30.000 – (4.200 + 300) = 25.500 TL

Bu durumda çalışanın gelir vergisi, 25.500 TL üzerinden hesaplanır.

Kümülatif Gelir Vergisi nedir?

Gelir vergisi matrahı, kümülatif, yani yığılarak ilerleyen bir yapıya sahiptir. Bu da her ay kazanç arttıkça, matrahın da birikimli şekilde yükselmesi anlamına gelir.
Kümülatif gelir vergisi matrahı, yıl başından itibaren elde edilen tüm gelirlerin toplamıdır. Ay ay eklenerek ilerleyen bu tutar, çalışanın yıl içinde hangi vergi diliminde yer alacağını belirler.

Kümülatif Matrah nasıl hesaplanır?

Kümülatif vergi matrahı, her ayın gelir vergisi matrahının birikimli olarak toplanmasıyla hesaplanır.

Diyelim ki bir çalışanın aylık brüt maaşı 30.000 TL olsun.

• SGK işçi payı:  4.200 TL
• İşsizlik sigortası işçi payı:  300 TL
• Bu durumda o ayın vergi matrahı: 30.000 ‑ (4.200+300) = 25.500 TL

Ocak ayında matrah 25.500 TL olur. Şubat ayında aynı maaş devam ederse kümülatif matrah 51.000 TL, Mart sonunda ise 76.500 TL olur. Bu şekilde yıl boyunca biriken toplam, geçeceğiniz vergi dilimini belirler.

İK ve Bordro açısından bilmeniz gerekenler

• Çalışan yıl içinde iş değiştirirse, önceki işyerinde biriken kümülatif vergi matrahı yeni işyerine aktarılmalıdır. Bu aktarım yapılmazsa yeni işyeri çalışanı sanki yılın başında işe başlamış gibi değerlendirebilir, bu da vergi diliminin yanlış uygulanmasına yol açabilir.
• Bordro hazırlarken, her ay “aylık vergi matrahı”nın doğru hesaplanması ve kümülatif toplamın takip edilmesi gerekir. Yanlış matrah, çalışanın fazla ya da eksik vergi ödemesine yol açabilir.
• Yıl başında matrah sıfırlanır ve yeni yıl için yeniden birikmeye başlar.

‍

Kümülatif Matrah hangi vergi dilimini belirler?

Kümülatif matrah arttıkça, çalışan daha yüksek gelir vergisi dilimine geçebilir. Bu da sonraki aylarda ödenecek vergi oranının artmasına, dolayısıyla net maaşın azalmasına neden olur.

Yeni yılda Kümülatif Matrah sıfırlanır mı?

Evet, her takvim yılı başında kümülatif gelir vergisi matrahı sıfırlanır. Ocak ayında çalışanlar yeniden en düşük vergi diliminden vergilendirilmeye başlar.

Gelir vergisi matrahı taşınır mı?

Gelir Vergisi Kanunu’na göre, bir işçinin yıl içinde iş değişikliği durumunda önceki işyeri matrahı yeni işyerine aktarılmaz. Ancak;

• Aynı işverene bağlı farklı bir işyeri varsa, kümülatif matrah taşınabilir.
• Farklı işverene geçiş yapıldıysa matrah sıfırdan başlar.

Bir çalışan aynı dönemde birden fazla işverenden maaş alıyorsa, her gelir ayrı ayrı vergilendirilir.

Ne kadar gelir vergisi ödeyeceğinizi kolayca hesaplayın

Ne kadar gelir vergisi ödeyeceğinizi merak mı ediyorsunuz? O zaman hemen Gelir Vergisi Hesaplama Aracı’nı ücretsiz kullanın! Maaşınızı, ek gelirlerinizi ve güncel vergi dilimlerinizi girin, sistem sizin yerinize otomatik olarak hesaplasın.

Sonuç

Gelir vergisi matrahı, çalışanların yıl içinde ödeyeceği vergi tutarını doğrudan etkiler. Artık bu konuyu çok daha net biliyorsunuz! 😊

Umarız bu yazı kafanızdaki soru işaretlerini giderir.
İK süreçlerinizi, maaş hesaplamalarınızı ve bordro işlemlerinizi kolaylaştırmak için Kolay İK’yı 15 gün ücretsiz deneyin!

‍

‍