Avans hakkında bilmeniz gerekenler

Avansı vermek zorunlu mu, avansların yasal dayanakları nelerdir gibi personel avanslarıyla ilgili merak edilenleri bu yazımızda yanıtladık.

Maaş avansları iş hayatında sıkça tercih edilen ve hem çalışanlar hem de işverenler için önemli bir konudur. Birçok çalışan acil nakit ihtiyacı duyduğunda maaş ödeme tarihinden önce şirketinden avans talep edebilir. İşverenler ise bu talepleri değerlendirerek belirli kurallar çerçevesinde avans ödemesi yapar. 

Maaş avansı nedir?

Maaş avansı belirli nedenlerle paraya ihtiyaç duyan çalışanın maaş ödeme döneminden önce aldığı bir borç olarak değerlendirilir. Şirket politikalarına göre maaş avansları bir sonraki maaş döneminde otomatik olarak kesilebilir veya çalışana ödeme kolaylıkları sağlanabilir.

Avans vermek zorunlu mu?

Avans çalışanın iş sözleşmesinde belirlenen ödeme tarihinde alacağı ücrete karşılık yapılan bir ön ödemedir. Yüksek Mahkeme çalışanın henüz ücrete hak kazanmadığı dönemde işveren tarafından ihtiyacı karşılamak için yapılan ödemeyi de avans olarak değerlendirir. 

Çalışana işe başlamadan önce veya işe başladığı anda verilen ücretler avans olarak nitelendirilmez. Çünkü çalışma gerçekleşmediği için hak edilmiş bir ücret yoktur. Bu durumda çalışanın avans talep etme hakkı yoktur. 

📌 İş Kanunu’nda avans

4857 sayılı İş Kanunu’nun 32. maddesine çalışanın emeğinin karşılığı olarak ödenen ücret ile ilgili hükümler yer alır. Bu maddede, çalışanlara ödenecek ücretin iş karşılığında işveren ya da üçüncü taraflar tarafından yapılması gerektiği ve ödemenin en geç bir ayda bir gerçekleşmesi gerektiği açıkça belirtilmiştir. Ancak, İş Kanunu çerçevesinde çalışanlara verilen avans ödemeleriyle ilgili herhangi bir düzenleme bulunmamaktadır.

📌 Borçlar Kanunu’nda avans

Avans ödemesine ilişkin düzenlemeler 6098 sayılı Borçlar Kanunu’nda yer alır. Bu kanunun 406. maddesine göre işveren, çalışanın zorunlu bir ihtiyacının ortaya çıkması ve hakkaniyet gereği ödeyebilecek durumda olması halinde hizmetiyle orantılı olarak avans vermekle yükümlüdür.

İşverenin avans ödemesi yapması için gerekli şartlar nelerdir?

Üst bölümde de altını çizdiğimiz gibi İş Kanunu’nda avans ödemesine dair bir zorunluluk yoktur. Ancak Borçlar Kanunu’na göre bir işverenin çalışana avans ödemesi yapması için; 

1. Çalışanın zorunlu/acil bir ihtiyacı olması gerekmektedir.
2. İşverenin avansı hakkaniyet gereği ödeyebilecek mali durumda olması gereklidir.
3. Eğer bu iki şart sağlanırsa çalışan hak ettiği ücret miktarına yani o güne kadar çalıştığı günlerin toplamına karşılık gelen avans tutarını işverenden talep edebilir.

Avans nakit olarak verilebilir mi?

Maliye Bakanlığı mükelleflerin işlemlerine ilişkin tahsilat ve ödemeleri bankalar, finans kurumları veya posta idareleri üzerinden gerçekleştirmelerini ve bu işlemleri kurumlarca düzenlenen belgelerle belgelendirmelerini zorunlu kılmaktır. Bu amaçla 2015 yılında Maliye Bakanlığı tarafından 459 sıra numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği yayımlanmıştır. Tebliğe göre;

“Tevsik zorunluluğu kapsamında olanların, kendi aralarında ve tevsik zorunluluğu kapsamında olmayanlarla yapacakları, 7.000 TL’yi aşan tutardaki her türlü tahsilat ve ödemelerini aracı finansal kurumlar kanalıyla yapmaları ve bu tahsilat ve ödemeleri söz konusu kurumlarca düzenlenen belgeler ile tevsik etmeleri zorunludur. Bu kapsamda örneğin;

1- Her türlü mal teslimi veya hizmet ifasına ilişkin tahsilat ve ödemelerin,
2- Avans, depozito, pey akçesi gibi suretlerle yapılacak tahsilat ve ödemelerin,
3- İşletmelerin kendi ortakları ve/veya diğer gerçek ve tüzel kişilerle yaptığı her türlü tahsilat ve ödemelerin

belirlenen haddi aşması durumunda, aracı finansal kurumlar kanalıyla yapılması ve bu işlemlerin söz konusu kurumlarca düzenlenen belgeler ile tevsik edilmesi zorunludur.” - Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği

İş Kanunu'nun 32. maddesinde ise, "Ücret, prim, ikramiye ve benzeri tüm istihkaklar kural olarak Türk parası ile iş yerinde veya özel bir banka hesabına ödenir" ibaresi yer alır. Maddeye göre;

“Çalıştırılan işçilerin ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkakının özel olarak açılan banka hesabına yatırılmak suretiyle ödenmesi hususunda; tabi olduğu vergi mükellefiyeti türü, işletme büyüklüğü, çalıştırdığı işçi sayısı, işyerinin bulunduğu il ve benzeri gibi unsurları dikkate alarak işverenleri veya üçüncü kişileri zorunlu tutmaya, banka hesabına yatırılacak ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkakının, brüt ya da kanuni kesintiler düşüldükten sonra kalan net miktar üzerinden olup olmayacağını belirlemeye Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Maliye Bakanlığı ve Hazine Müsteşarlığından sorumlu Devlet Bakanlığı müştereken yetkilidir. 

Çalıştırdığı işçilerin ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkakını özel olarak açılan banka hesapları vasıtasıyla ödeme zorunluluğuna tabi tutulan işverenler veya üçüncü kişiler, işçilerinin ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkaklarını özel olarak açılan banka hesapları dışında ödeyemezler.” - İş Kanunu

Avans maaştan kesilir mi?

Çalışanlar eğer özel bir yasa ile belirlenmiş bir sektörde çalışmıyorlarsa maaşlarını en geç bir ay içinde alırlar. Avans ise henüz hak edilmemiş bir ücrettir. Çalışanlar maaşlarını aldıklarında, aldıkları avanslar ilk maaşlarından düşülür.

Avansta sigorta kesintisi olur mu?

Avans SGK işçi ve işveren payları ile işsizlik sigortası gibi kesintilere tabi tutulmaz. Sigorta primleri yalnızca maaş gibi hak edilmiş ücret üzerinden hesaplanır.

Avans için dilekçe gerekir mi?

Avans talepleri şirket politikalarına göre değişiklik gösterir. Avans yönetimini Kolay İK gibi bir dijital çözüm üzerinden veya manuel dilekçelerle sürdürebilirsiniz.

📌 Örnek avans dilekçesi‍

Şirketinizin dilekçe formatına uygun bir giriş ile birlikte aşağıdaki örnek avans talep dilekçesini kullanabilirsiniz.

Konu: Avans Talebi

Sayın [İşverenin Adı],

[Çalışanın Adı] olarak, [çalışanın pozisyonu] pozisyonunda görev yapmaktayım. Acil bir ihtiyacım nedeniyle [talep edilen avans miktarı] TL tutarında avans talebinde bulunuyorum.

İş bu talebimin şirketinizin uygun göreceği şekilde maaşımdan düşülmek suretiyle karşılanmasını arz ederim.

Gereğini bilgilerinize sunarım.

Çalışanın adı soyadı

Çalışanın pozisyonu

Çalışanın imzası