Imposter sendromu nedir? Belirtileri nelerdir?

Neredeyse her hafta yeni terimler duymaya başladık. Biliyorum siz de takip ederken yoruldunuz ancak bu terimlerin bazıları sadece sosyal medya fenomenleri değil aynı zamanda psikolojik duygu durumları. Bugün terimler arasında gözden kaçırmanızı istemediğim konuyu konuşacağız: Imposter sendromu

Imposter sendromu nedir?

Imposter sendromu, iş başarılarıyla ilgili kendinden şüphe duyma hissidir. Bu sendrom kişinin ulaştığı başarıları kendisinin hak etmediğini düşünmesi, başarılarından ve becerilerinden sürekli şüphe duyması, bu nedenle de kendisini yetersiz tam çevirisiyle sahtekar gibi görmesi şeklinde de tanımlanabilecek psikolojik bir duygu durumudur.

Anketlerde çalışan kişilerin %62’sinde olduğu düşünülen bu sendrom çoğu zaman iş arkadaşlarınızı işinizde iyi olduğunuzu düşünmeleri için kandırıyormuş gibi hissetmenize neden olur. Herkes imposter sendromunu farklı yaşar, ancak imposter sendromunda genellikle görülen semptomlar:

• İş konusunda öz güven eksikliği
• Küçük hatalara gösterilen büyük hassasiyet
• Takım içerisinde başarısız olma korkusu ve izolasyon
• Çok çalışmaktan kaynaklanan tükenmişlik 
• Becerileriniz ve yetkinlikleriniz konusunda kendinizden şüphe duyma
• Başarınız için şans gibi dış etkenlere güvenmek
• İmkansız derecede yüksek standartlar belirlemek ve mükemmeliyetçilik

Imposter sendromunun çeşitleri

Doktor Valerie Young’ın yaptığı bir araştırmaya göre 5 çeşit tipleme bu sendromda öne çıkıyor.

1. Mükemmeliyetçi

Mükemmeliyetçi birincil odak noktası olarak genel sonuç yerine bir şeyin “nasıl” yapıldığına odaklanır. Övgü almanıza rağmen daha iyisini yapabileceğinize inanırsınız.

2. Uzman

Birisi “ne” ve “ne kadar” bildiği veya yapabileceği konusunda gün geçtikçe daha fazla endişe duymaya başladığında uzman zihniyet yapısından muzdarip olur. Küçük bir bilgi eksikliğiniz olduğunda, kendinizle ilgili bu aşırı beklenti, başarısızlık ve utanç duygularını da beraberinde getirir.

3. Doğal deha

Doğal deha tipindeki kişi, yetkinliklerini hız ve kolaylıkla ölçer. Böyle hissettiğinizde, bir konuyu anlamamak veya bir beceriyi ilk denemede başarılı bir şekilde yerine getirememek, sizin için başarısızlıkla eş değerdir.

4. Solist

Görevi “kimin” yerine getirdiğine daha fazla odaklanan bu tipler her şeyi kendi başlarına yapmaları gerektiğine inanır. Bu düşünce yapısına girerseniz yardım istemenin veya yardıma ihtiyaç duymanın bir zayıflık işareti olduğuna inanabilirsiniz.

5. İnsanüstü

Bu başarısını ”kaç tane” rolde ustalaşabileceğini ölçen birini tanımlar. Bu zihniyetle, herhangi bir rolde yetersiz kaldığınızda, diğerlerinde uzman olsanız bile kendinizi suçlu ve utanmış hissedebilirsiniz.

Imposter sendromu yaşayanlar "başarılarının gerçek yetenekleriyle değil, şanslı olmanın bir sonucu olarak ortaya çıktığına" inanıyor. - Joe Langford and Pauline Clance (1993)

Gerçek şu ki, dünya çapında milyonlarca erkek ve kadın, yöneticiler veya giriş seviyesi profesyoneller, birinci sınıf üniversite öğrencileri veya doktoralar, sanatçılar ya da mühendisler gizlice diğer insanların düşündükleri kadar akıllı, yetenekli veya nitelikli olmadıklarından endişe ediyorlar.

Bu düşünce kontrolsüz bırakıldığında imposter sendromu sadece bireyler için değil, aynı zamanda organizasyonlar için de maliyetli bir noktaya geliyor. Ancak bunu çözmek sen burada olmayı hak ediyorsun veya başarabilirsin gibi cümlelerle olacak bir şey değil. Burada önemli olan bu kişileri farklı düşünmeye itmek.

Tam tersi 

Imposter sendromunun tersi kişiler humble realists yani mütavazi gerçekçilerdir. Mütevazı gerçekçilerin düşünme yapısı onları sendromu olanlardan ayırır:

• Kendilerini gerçekçi yeterlilik standartlarına bağlı tutarlar
• Başarısızlığa, hatalara ve yapıcı eleştirilere sağlıklı bir şekilde yaklaşırlar
• Kendilerinden şüphe duysalar bile ne olursa olsun devam ederler

Imposter sendromunu yenmek için neler yapabilirsiniz?

Kişisel olarak imposter sendromuyla mücadele ediyorsanız, bu duyguları azaltmak için yapabileceğiniz birçok şey var. İlk yapmanız gereken şey, yalnız olmadığınızı ve bu duyguların anormal olmadığını hatırlamak. Başarılı olmak istediğinizde, yeterince iyi bir iş yapmadığınızı hissetmek oldukça doğal. Bu konunun üzerine giderek farklı düşünmeye başlayabilirsiniz.

Gerçeklere odaklanın

Imposter sendromu, işinizde iyi olmadığınızı hissetmenize neden olur ancak çoğu zaman, bu duygular gerçekliğe değil, korkuya dayanır. Imposter sendromuyla savaşmanın en iyi yolu, duygularınızı gerçeklerden ayırmaktır.

Paylaşın

Imposter sendromu çok tecrit edici bir duygudur, sizi kendi kendinizi izole etmeye zorlar. Ama söylediğimiz gibi dünya çapında çalışanların yaklaşık üçte ikisi imposter sendromu yaşamıştır. Bu yüzden böyle hissediyorsanız, bu duyguları başka biriyle paylaşın.

Kanıt arayın

Duygularınızı kabul etmek veya paylaşmak yardımcı olmuyorsa, kanıtlarla duygularınızla savaşmayı deneyin. Bunun için şu adımları deneyebilirsiniz:

• En son projelerinizi gözden geçirin
• Yaptığınız işi gözden geçirin
• Eğer eksik varsa üzerinde çalışabileceğiniz ve geliştirebileceğiniz somut şeyleri belirleyin
• Eğer eksik yoksa beyninizdeki o ses size yeterince iyi olmadığınızı söylemek için her geldiğinde bu gerçekleri hatırlayın