İş Kanunu'nu anlamak ve kimlerin bu kanuna tabi olup olmadığını belirlemek, çalışanlar ve işverenler için büyük önem taşır. İş Kanunu, bir işverenle sürekli bir iş sözleşmesi olan ve bu sözleşme doğrultusunda çalışan herkesi kapsar. Ancak, belirli meslek grupları bu kanuna tabi değildir ve bu grupların kendi özel yasaları bulunur.
İşte tam da burada, hazırlamış olduğumuz bu tablo devreye giriyor. Bu tablo, İş Kanunu'na tabi olan ve olmayan meslek gruplarını net bir şekilde belirtiyor. Tablonun yardımıyla, deniz ve hava taşımacılığı çalışanları, aile hizmetlerinde çalışanlar, tarım ve orman işlerinde çalışanlar, sporcular gibi meslek gruplarının İş Kanunu'na tabi olup olmadığını kolayca anlayabilirsiniz.
Bu tablo, yasal haklarınızı ve sorumluluklarınızı belirlemenize yardımcı olur. Ancak unutmayın, her zaman daha fazla bilgi için bordro ve/veya hukuk danışmanlarından destek almalısınız. Bu gibi önemli konularda bilinçli olmak ve yasal düzenlemelere göre hareket etmek, hem işverenlerin hem de çalışanların çıkarına olacaktır.
İş Kanunu'na tabi çalışanlar
| Yapılan İş | İş Kanununa Tabi | İş Kanununa Tabi Değil | Notlar |
| Deniz ve hava taşıma işleri (Genel) | ☑️ | İş Yasasının analık ve doğum izinlerini düzenleyen 74 üncü maddesi (kanuna tabi veya değil) herkese uygulanır (Basın İş Kanunu hükümleri saklı kalmak kaydıyla) | |
| Kıyılarda veya liman ve iskelelerde gemilerden karaya ve karadan gemilere yapılan yükleme ve boşaltma işleri | ☑️ | ||
| Havacılığın bütün yer tesislerinde yürütülen işler | ☑️ | ||
| 50’den az işçi çalıştırılan (50 dahil) tarım ve orman işleri (1. Her çeşit meyveli ve meyvesiz bitkiler; çay, pamuk, tütün, elyaflı bitkiler; turunçgiller; pirinç, baklagiller; ağaç, ağaççık, omca, tohum, fide, fidan; sebze ve tarla ürünleri; yem ve süs bitkilerinin yetiştirilmesi, üretimi, ıslahı, araştırılması, bunlarla ilgili her türlü toprak işleri, ekim, dikim, aşı, budama, sulama, gübreleme, hasat, harman, devşirme, temizleme, hazırlama ve ayırma işleri, hastalık ve zararlılarla mücadele, sulama birliklerince ortaklaşa ödeme usulü ile tarımsal sulama sistemlerinin işletilmesi, toprak ıslahı, çayır, mera, toprak ve su korunması gibi işler) | ☑️ | Bir tarım işyerinde 50’den az işçi çalıştırılsa da İş Kanunun 113 üncü maddesi gereği; “ücret” başlıklı 32 nci, “ücretin saklı kısmı” başlıklı 35 inci, “ücret hesap pusulası” başlıklı 37 nci ve “ücret kesme cezası” başlıklı 38 inci madde hükümleri ilgili ceza maddeleri ile birlikte uygulanacaktır İş Yasasının analık ve doğum izinlerini düzenleyen 74 üncü maddesi (kanuna tabi veya değil) herkese uygulanır |
|
| 50’den az işçi çalıştırılan (50 dahil) tarım ve orman işleri (2. Her türlü iş ve gelir hayvanlarının yetiştirilmesi, üretimi, ıslahı ve bunlarla ilgili bakım, güdüm, terbiye, kırkım, sağım ve ürünlerinin elde edilmesi, toplanması, saklanması ile bu hayvanların hastalık ve asalaklarıyla mücadele işleri) | ☑️ | Bir tarım işyerinde 50’den az işçi çalıştırılsa da İş Kanunun 113 üncü maddesi gereği; “ücret” başlıklı 32 nci, “ücretin saklı kısmı” başlıklı 35 inci, “ücret hesap pusulası” başlıklı 37 nci ve “ücret kesme cezası” başlıklı 38 inci madde hükümleri ilgili ceza maddeleri ile birlikte uygulanacaktır İş Yasasının analık ve doğum izinlerini düzenleyen 74 üncü maddesi (kanuna tabi veya değil) herkese uygulanır |
| 50’den az işçi çalıştırılan (50 dahil) tarım ve orman işleri (3. Ormanların korunması, planlanması (amenajman), yetiştirilmesi, işletilmesi, sınırlandırılması çalışmaları, yangınla mücadele çalışmaları, bunlara ait alt yapı çalışmaları ile etüt proje, ağaçlandırma, erozyon kontrolü, rehabilitasyon, orman içi mera ıslahı, aşılama, tohum ve ağaç ıslahı, tohum toplama, fidan üretimi, tohumlukların tesisi, ormancılık araştırma çalışmaları ile av yaban hayatı çalışmaları, milli park, orman içi dinlenme yerleri ve kent ormanlarının kurulması, bakımı, geliştirilmesi ve korunması işleri) | ☑️ | Bir tarım işyerinde 50’den az işçi çalıştırılsa da İş Kanunun 113 üncü maddesi gereği; “ücret” başlıklı 32 nci, “ücretin saklı kısmı” başlıklı 35 inci, “ücret hesap pusulası” başlıklı 37 nci ve “ücret kesme cezası” başlıklı 38 inci madde hükümleri ilgili ceza maddeleri ile birlikte uygulanacaktır İş Yasasının analık ve doğum izinlerini düzenleyen 74 üncü maddesi (kanuna tabi veya değil) herkese uygulanır |
|
| 50’den az işçi çalıştırılan (50 dahil) tarım ve orman işleri (4. 20/4/1967 tarihli ve 854 sayılı Deniz İş Kanunu hükümleri saklı kalmak kaydıyla, kara ve su ürünleri avcılığı, yetiştiriciliği ve üreticiliği ile bu yoldan elde edilen ürünlerin saklanması ve taşınması işleri) | ☑️ | Bir tarım işyerinde 50’den az işçi çalıştırılsa da İş Kanunun 113 üncü maddesi gereği; “ücret” başlıklı 32 nci, “ücretin saklı kısmı” başlıklı 35 inci, “ücret hesap pusulası” başlıklı 37 nci ve “ücret kesme cezası” başlıklı 38 inci madde hükümleri ilgili ceza maddeleri ile birlikte uygulanacaktır İş Yasasının analık ve doğum izinlerini düzenleyen 74 üncü maddesi (kanuna tabi veya değil) herkese uygulanır |
|
| 51 ve daha fazla işçi çalıştırılan tarım ve orman işleri | ☑️ | ||
| Çalışan sayısından bağımsız, Tarım sanatları (ör: tütün, pamuk, incir, üzüm tarım ürünlerinin işlenmesi veya sütten süt tozu peynir tereyağı, yoğurt yapılması gibi faaliyetler), ile el aletleri, makine parçalarının yapıldığı atölye ve fabrikalarda görülen işler | ☑️ | ||
| Çalışan sayısından bağımsız, Tarım işletmelerinde yapılan yapı işleri | ☑️ | ||
| Çalışan sayısından bağımsız, Halkın faydalanmasına açık veya işyerinin eklentisi durumunda olan park ve bahçe işleri | ☑️ |
| Çalışan sayısından bağımsız, Deniz İş Yasası kapsamına girmeyen ve tarım işlerinden sayılmayan, denizlerde çalışan su üreticileri ile ilgili işler | ☑️ | ||
| Aile ekonomisi sınırları içerisinde kalan tarımla ilgili her çeşit yapı işleri, | ☑️ | İş Yasasının analık ve doğum izinlerini düzenleyen 74 üncü maddesi (kanuna tabi veya değil) herkese uygulanır | |
| Bir ailenin üyeleri ve üçüncü dereceye kadar (üçüncü derece dahil) hısımları arasında dışarıdan başka birisi katılmayarak evlerde ve el sanatlarının yapıldığı işler | ☑️ | İş Yasasının analık ve doğum izinlerini düzenleyen 74 üncü maddesi (kanuna tabi veya değil) herkese uygulanır | |
| Ev hizmetleri | ☑️ | İş Yasasının analık ve doğum izinlerini düzenleyen 74 üncü maddesi (kanuna tabi veya değil) herkese uygulanır | |
| Çıraklar | ☑️ | 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu hükümleri uygulanır | |
| Sporcular | ☑️ | İş Yasasının analık ve doğum izinlerini düzenleyen 74 üncü maddesi (kanuna tabi veya değil) herkese uygulanır | |
| Rehabilite edilenler | ☑️ | İş Yasasının analık ve doğum izinlerini düzenleyen 74 üncü maddesi (kanuna tabi veya değil) herkese uygulanır | |
| 3 veya daha az çalışan bulunan (esnafın kendisi de dahil) esnaf veya sanatkâr esnaf işyerleri | ☑️ | 3’ten az işçi çalışsa da İş Yasasının 32, 35, 37 ve 38 nci madde hükümleri uygulanır İş Yasasının analık ve doğum izinlerini düzenleyen 74 üncü maddesi (kanuna tabi veya değil) herkese uygulanır |
|
| En çok 30 gün süren süreksiz işler | ☑️ | İş Yasasının işyeri bildirme (md.3), hizmet akdi (md. 8), belirli-belirsiz iş sözleşmesi ayrımı (md. 12), kısmi-tam süreli sözleşme (md. 13), çağrı üzerine çalışma (md. 14), deneme süresi (md. 15), süreli fesih (md. 17), yeni işverenin sorumluluğu (md. 23), iş sözleşmesi feshi ve diğer hususlar (md. 24,25,26,27,28), toplu işten çıkarma (md. 29), çalıştırma zorunluluğu (md. 30-31), ücretin zamanında ödenmemesi (md. 34), yıllık izin ve ilgili hususlar (md. 53-59), işçi özlük dosyası (md. 75), kıdem tazminatı fonu (geçici md. 6) maddeleri uygulanmayacaktır | |
| 2828 sayılı Sosyal Hizmetler Yasasının 16 ncı maddesi uyarınca, ev tipi sosyal hizmet birimlerinde çalışanlar | ☑️ | 657 Sayılı Devlet Memurları kanununa tabiler |