Cezai şart
- İşçinin işe başlaması, sözleşme şartlarına göre davranması, belirli bir süre işten ayrılmaması veya sözleşmenin usulüne göre feshini garanti altına almak için uygulanabilir.
- Cezai şart, İş Kanunu'nda düzenlenmemiş ancak Borçlar Kanunu'nda yer bulmuştur.
- Karşılıklı olması zorunludur; sadece işçi aleyhine konulan cezai şart geçersizdir.
- Cezai Şart (sözleşmenin süresinden önce feshine ilişkin), kural olarak belirli süreli sözleşmelere konulabilmekle beraber, asgari belirsiz süreli iş sözleşmelerinde de uygulanabilmektedir.
Rekabet yasağı
- Yazılı olmak zorundadır.
- İşçinin ekonomik geleceğini önemli ölçüde etkilememek zorundadır; o nedenle belirli bir iş, süre ve yer ile sınırlandırılmalıdır. Borçlar Kanununa göre özel durum ve koşullar haricinde süre en fazla 2 yıl ile sınırlandırılmıştır.
- İş yerinin faaliyet alanı çok geniş ise yasağın sadece işçinin doğrudan yaptığı iş ile sınırlı olması gerekir.
- İşverenin zarar görmesi söz konusu ise (müşteri çevresi, iş sırları, yapılan işler hakkında bilgi edinilmesi vb.) rekabet yasağı geçerli olur.
- Zarar tutarı cezai şartı geçerse işçi onu da ödemekle yükümlüdür.
Hangi hallerde son bulur?
Rekabet yasağı şu hallerde sona erer;
- Öngörülen sürenin bitimi,
- Belirlenen iş dışında bir iş yapılması,
- Yer kısıtlaması dışında bir yerde iş yapılması,
- Rekabet yasağını öngören bir cezai şart öngörülmüş ise bunun ödenmesi,
- İşverenin haklı menfaatinin bulunmadığının tespiti,
- İş sözleşmesinin işveren tarafından haksız feshi veya işçi tarafından haklı feshi.
Rekabet yasağı iş yeri devrinde ve geçici iş ilişkisi durumlarında da devam eder.