İhbar tazminatı nedir, nasıl hesaplanır?

İşçi ve işveren için kritik konuların başında gelen uygulamalardan biri ihbar tazminatıdır. Her iki tarafı da ilgilendiren ihbar süreleri, iş kanunu ile çizilmiş olan çerçevede uygulanmayı gerektirir. Taraflardan birinin bu çerçevenin dışına çıkması ihbar tazminatını doğurur.

İhbar tazminatı nedir?

İşçi veya işveren, belirsiz süreli iş sözleşmesini sonlandırdığında kanunda belirtilen sürelere uymak zorundadır. Taraflardan biri bu süreye uymadığı takdirde ihbar tazminatı ödemek durumundadır. İhbar tazminatına dair tüm konulara 4857 sayılı İş Kanunu’nda, 17. maddede yer verilir.

İhbar tazminatı, düşünülenin aksine yalnızca işverenin ödediği bir tazminat türü değildir. İşçi, iş sözleşmesini feshettiğini bildirdikten sonra o iş yerinde çalıştığı süreye göre ihbar süresine sahiptir. Eğer işçi, ihbar süresi bitmeden işi bırakırsa işverene ihbar tazminatı ödemek zorundadır.

İhbar süresinin amacı, taraflardan birinin iş sözleşmesini aniden feshetmesi halinde diğer tarafın mağdur olmasını engellemektir. İşçi, işten ayrılmak istediğini işverene bildirdiğinde işveren, bu ihbar süresi içinde yeni bir işçi arayışına girebilir. Aynı şekilde, işveren işçiyi işten çıkaracağını önceden bildirdiğinde işçi, ihbar süresi içinde kendine yeni bir iş arayabilir.

Çalışanların çok karıştırdığı ihbar tazminatı ve kötü niyet tazminatı ilişkisi hakkında daha fazla bilgi edinmek için öncelikle kötü niyet tazminatının ne olduğunu öğrenmek gerekir. Kötü niyet tazminatı hakkında detaylı bilgiye ulaşmak için yazımıza tıklayın.

İhbar tazminatı ve kıdem tazminatı arasındaki fark nedir?

İhbar ve kıdem tazminatları işçinin o iş yerinde var olan iş akdinin sonlanması ile belirli şartlara bağlı olarak ortaya çıkan bir haktır. Ancak, oluşma koşulları birbirinden oldukça farklıdır. İki tazminat türü arasındaki fark aşağıdaki gibidir:

• Kıdem tazminatına hak kazanabilme süresi ile ihbar tazminatına hak kazanabilme süreleri birbirinden çok farklıdır. Kıdem tazminatı için 1 yıl işçinin o iş yerinde çalışmış olması şartı aranır. İhbar tazminatı için ise farklı süreler öngörülür.
• Kıdem tazminatı yalnızca işçinin hak kazanabileceği bir haktır. Ancak, ihbar tazminatı iki taraf için de var olan bir haktır. İşverenin ödeme yükümlülüğü oluşabileceği gibi işçi için de aynı sorumluluk mevcuttur.
• Bu iki tazminat türünün hesaplanma şekilleri de birbirinden farklı olur.

İhbar tazminatı nedir?

İhbar tazminatı, haklı bir sebebi olmadığı halde işten ayrılacak işçinin veya haklı bir nedeni olmadığı halde işçiyi işten çıkaran işverenin, karşı tarafa önceden ihbarda bulunmaması nedeniyle ödemesi gereken bir tazminattır.

Kıdem tazminatı nedir?

Kıdem tazminatı işten ayrılan işçiye gerekli şartların sağlanması halinde işveren tarafından ödenmesi gereken tazminattır.

İhbar tazminatı nasıl hesaplanır?

İhbar tazminatı hesaplanırken farklı değişkenleri göz önünde bulundurmak gerekir. Brüt ücret üzerinden hesaplanan ihbar tazminatında, gelir vergisi ve damga vergisi kesintilerini doğru bir şekilde yapabilmek önem taşır. Ancak, ihbar tazminatını hesaplayabilmek için kanunen ihbar sürenizin ne kadar olduğunu bilmeniz de oldukça önemlidir.

4857 sayılı İş Kanunu’nun 17. maddesine göre ihbar süreleri şu şekilde olur:

• İş akdiniz 6 aydan kısa sürdüyse bildirimi diğer tarafa yapmanızdan itibaren 2 hafta sonra,
• İş akdiniz 6 aydan 1 buçuk yıla kadar sürdüyse bildirimi diğer tarafa yapmanızdan itibaren 4 hafta sonra,
• İş akdiniz 1 buçuk yıldan 3 yıla kadar sürdüyse bildirimi diğer tarafa yapmanızdan itibaren 6 hafta,
• İş akdiniz 3 yıldan uzun sürdüyse bildirimi diğer tarafa yapmanızdan itibaren 8 hafta sonunda ihbar süresini tamamlayarak iş sözleşmesini feshetmiş olursunuz.

Deneme süresinde (iş akdinin başlamasından itibaren ilk 2 ay) olan hiçbir çalışana ihbar süreci uygulanmaz.

İhbar sürenizi belirledikten sonra esas hesaplama işlemine geçebilirsiniz.

Aldığınız son brüt ücret üzerinden brüt ihbar tazminatı tutarınızı bulmanız gerekir. Ardından brüt ihbar tazminatı tutarından gelir vergisini ve damga vergisini keserek net ihbar tazminatınızı bulabilirsiniz.

İhbar tazminatı hesabı örneği:

Bir işçiye ait bilgiler;

• İşe başladığı tarih: 01.01.2016
• İşten çıkış tarihi: 30.11.2019
• İşçinin aldığı son brüt ücret: 3.000 TL şeklinde olsun.

İşe başlangıç ve bitiş tarihlerine baktığımızda 3 yıldan fazla çalışmış olduğunu görürüz. Bu durumda, ihbar süresi 8 hafta olarak değerlendirilir.

1. Günlük brüt ihbar tutarı: 3.000 / 30 = 100 TL
2. Brüt ihbar tazminatı tutarı: 56 X 100 = 5.600 TL (8 haftayı 7 gün ile çarparak ihbar süresini gün olarak bulduk)
3. Gelir vergisi: 5.600 X %15 = 840 TL
4. Damga vergisi: 5.600 X binde 7,59 = 42,50 TL
5. Net ihbar tazminatı tutarı: 5.600 – 840 – 42,50 = 4.717,50 TL olur.

İhbar tazminatı hesabı yaparken dikkat etmeniz gereken önemli noktalardan biri gelir vergisi dilimi olur. Yılın sonlarında işten ayrılan işçinin vergi matrahı, gelir vergisinin farklı dilimlerinde değerlendirilmeyi gerektirebilir. Bu durumda, gelir vergisi hesabı %15 üzerinden hesap edilmez, bulunduğu vergi diliminin yüzdesi üzerinden hesaplanır.

İhbar tazminatı hakkında daha ayrıntılı ve geniş kapsamlı bilgi edinmek için "ihbar süresi nedir, nasıl hesaplanır?” adlı yazıyı da okuyabilirsiniz. Çalışanlara dair izin, fazla mesai, özlük belgeleri, vardiya, performans, ücret değerlendirme gibi tüm detayları kolayca yönetebilmek için tıklayın ve Kolay İK’yı 15 gün boyunca ücretsiz deneyin.