Kötü niyet tazminatı nedir, kimler alabilir?

4857 sayılı İş Kanunu'nda geçen tazminat türlerinden biri kötü niyet tazminatıdır. İşverenin kötü niyetli davranışları sonucunda işçinin zarar görmesi ve işinden olması durumunda işçi, kötü niyet tazminatı alma hakkına sahiptir. Peki kötü niyet tazminatının şartları nedir? Kötü niyet tazminatı nasıl hesaplanır? Gelin ayrıntıları birlikte inceleyelim.

Kötü niyet tazminatı nedir?

Kötü niyet tazminatı, iş güvencesi olmayan ve belirsiz süreli iş sözleşmesi ile çalışan bir işçiye ait iş sözleşmesinin, işveren tarafından kötü niyetle feshedilmesi halinde işçiye ödenen tazminat türüdür. Kötü niyet tazminatı, kıdem ya da ihbar tazminatlarından farklı bir tazminat türüdür. Bu tazminatı alan işçinin diğer tazminat türlerini alma hakkı saklıdır.

Kimi zaman işçi ve işveren arasında yaşanabilen anlaşmazlık hallerinde taraflardan biri hak arayışına girmek durumunda kalabilir. 4857 sayılı İş Kanunu, her iki tarafı da gözeterek hukuki yaptırım yolu oluşturmaktadır. Kötü niyet tazminatı hakkı, işçinin işveren tarafından haksızlığa uğraması halinde elde edeceği hukuki haktır.

Kötü niyet tazminatı şartları

İşçinin kötü niyet tazminatı hakkından faydalanabilmesi için diğer tazminat türlerinden farklı olarak özel sebebe ihtiyacı vardır. Peki bu ne anlama gelir?

Yasalar tarafından kötü niyet kavramının sınırları kesin olarak çizilmemiştir. Bu sebeple, kötü niyet tazminatı alabilmenin somut bir karşılığı bulunmaz. Ancak yapılan bir davranışın kötü niyet belirtisi olduğu somut olarak uygulamada ortaya konabilir. Kötü niyet tazminatı şartları aşağıdaki gibidir;

İşçinin iş güvencesinden yararlanamıyor olması

4857 sayılı İş Kanununun 17. maddesine göre, kötü niyet tazminatını İş Kanunu'nun 18 ile 21. maddelerinin kapsamı dışındaki işçiler talep edebilir. İş güvencesi kapsamında yer alan işçiler bu tazminata hak kazanamaz. İşçinin iş güvencesi kapsamında olabilmesi için,

• İşçinin İş Kanunu kapsamında bulunması,
• İşçinin çalıştığı iş yerinde en az 30 işçinin çalışması,
• İşçinin 6 aydan daha az olmayacak şekilde kıdeminin bulunması,
• İşçinin belirsiz süreli iş sözleşmesi kapsamında çalışması,
• İşveren vekili ve benzeri bir konumda bulunmaması gerekir.

İşçinin işveren ile yaptığı iş sözleşmesinin belirsiz süreli olması

Yargıtay 9. Hukuk Dairesi çıkardığı karar ile süreli iş akdinin feshi durumunda ihbar tazminatı ile buna bağlı kötü niyet tazminatının istenemeyeceğine karar vermiştir. Yani, işçinin kötü niyet tazminatı hakkına sahip olabilmesi için işveren ile belirsiz süreli iş sözleşmesi yapmış olması gerekir.

İşverenin iş akdini kötü niyete bağlı olarak feshetmiş olması

İşverenin kötü niyet ile iş akdini feshettiğini anlamanın belirli kriterleri vardır. Bunlar,

• İşverenin objektif ve iyi niyet kurallarına aykırı bir şekilde iş akdini feshetmesi,
• İşçinin şikayetleri üzerine iş akdinin feshedilmesi,
• Kadın işçinin hamile olduğunu öğrenmesi üzerine işverenin bu işçiyi işten çıkarması birer kötü niyet gerekçesi olarak Yargıtay tarafından kabul edilmiştir.

Bir iş sözleşmesinin işveren tarafından kötü niyet ile feshedilmesi halinde kötü niyetin varlığını ispat etmek işçinin sorumluluğundadır.

Kötü niyet tazminatı nasıl hesaplanır?

Kötü niyet tazminatına dair şartlar oluştuğu takdirde sıra tazminat hesaplama sürecine gelir. Kötü niyet tazminatı hesaplama, ihbar bildirim sürelerine dair ücretin 3 katı olacak şekilde hesaplanır. Eğer yapılan iş sözleşmelerinde kanuni sürelerin üzerinde ihbar süresi belirlenmiş ise tazminat hesabında geçerli olan ihbar süresi kanuni, yani 4857 sayılı İş Kanununda geçen ihbar süreleridir.

İş Kanununun belirlediği asgari ihbar süreleri şunlardır:

• İşçinin o iş yerinde 6 aya kadar olan kıdemi için 2 hafta,
• İşçinin o iş yerinde 6 aydan 1,5 yıla kadar olan kıdemi için 4 hafta,
• İşçinin o iş yerinde 1,5 yıldan 3 yıla kadar olan kıdemi için 6 hafta,
• İşçinin o iş yerinde 3 yıl ve üzeri olan kıdemi için ise 8 hafta ihbar süresi hakkı bulunur.

Bu verilere göre kötü niyet tazminatı hesabı yapacak olan işçi, kıdemine uygun ihbar süresini 3 ile çarparak kötü niyet tazminatı hesabında kullanacağı süreyi belirleyebilir. Kötü niyet tazminatı brüt ücret üzerinden hesaplanır.

Kötü niyet tazminatı dava açma süresi

Yukarıda belirtilen şartlar dahilinde işçi, kötü niyet unsurları barındırıldığını düşünüldüğü noktasında kötü niyet davası açabilir. İşçinin tazminatını alması için gerekli olan davayı açması için İş Kanunu'nda herhangi bir süre belirtilmemiştir. Bu nedenle çalışan, kötü niyetin var oluşunu kanıtlamak için iş akdinin fesh edilmesinin hemen ardından işverenini dava edebilir.

Kötü niyet tazminatının diğer tazminatlarla ilişkisi

Ülkemizde kötü niyet tazminatı diğer tazminatlarla sıkça karıştırılmaktadır. En çok karıştırılan tazminat türleri aşağıdaki gibidir:

Kıdem tazminatı ve kötü niyet tazminatı ilişkisi

Kıdem tazminatı ve kötü niyet tazminatının koşulları ve şartları gereği birbirleriyle herhangi bir benzerlik içermez. Her haksız yere yapılan fesih, bir kötü niyeti barındırsa da yukarıda saydığımız nedenler dava sürecinde dikkate alınır.

İhbar tazminatı ve kötü niyet tazminatı ilişkisi

Her iki tazminatta iş sözleşmesinin fesh edilmesi sonucu verildiğinden birbirleriyle sıkça karıştırılır. Ancak kötü niyet tazminatı ihbar tazminatına bağlı bir tazminat türü değildir. İçeriği gereği, ihbar tazminatını ödeyen işveren, kötü niyet tazminatını ödemeyeceği anlamına gelmez.

‍

İK’nın “kolay” yüzünü keşfedin!

İşletmenizin vardiya, ücret değerlendirme, performans ve personel yönetimi süreçlerini tek bir uygulamadan yönetmek için hemen tıklayın ve Kolay İK’yı 15 gün boyunca ücretsiz denemek için randevu talebi oluşturun.