Bordro nedir?

Bordro nedir ve içerisinde neler yer alır? Bordro hesaplarken nelere dikkat edilmeli? Sizler için bordroyu baştan sona derledik. Detaylar yazımızda...

Maaş bordrosu nedir?

Bordro en basit tanımıyla işverenin iş karşılığında işçiye yaptığı ödemeyi, tüm vergi ve kesintileriyle birlikte gösteren ve işçi çalıştığı sürece periyodik olarak düzenlenen belgedir. Çalışanlara ödenen tüm ücret dökümlerinin olduğu bu belge, şirketin insan kaynakları uzmanları veya muhasebe çalışanları tarafından eksiksiz olarak hazırlanır. Çalışanların aylık kazancının kanıtı olarak sunulduğundan, resmi evrak niteliği taşır. Bu nedenle maaş bordrosunun hatasız olarak hazırlanması için kanunlar ve yasalar kapsamında bordronun ne olduğu ve nasıl hazırlanması konusunda kalın çerçeveler belirlenmiştir.

Ücret bordrosu 4857 sayılı İş Kanunu’nun 37. maddesinde;

“İşveren işyerinde veya bankaya yaptığı ödemelerde işçiye ücret hesabını gösterir imzalı veya işyerinin özel işaretini taşıyan bir pusula vermek zorundadır. Bu pusulada ödemenin günü ve ilişkin olduğu dönem ile fazla çalışma, hafta tatili, bayram ve genel tatil ücretleri gibi asıl ücrete yapılan her çeşit eklemeler tutarının ve vergi, sigorta primi, avans mahsubu, nafaka ve icra gibi her çeşit kesintilerin ayrı ayrı gösterilmesi gerekir. Bu işlemler damga vergisi ve her çeşit resim ve harçtan muaftır.”

şeklinde tanımlanmıştır.

Ücret bordrosu işverenin işçiye ücret ödeme borcunu yerine getirdiğini ispatlayan belge niteliğindedir. Bu yüzden bordronun düzenlenmesi hem işveren, hem de işçi açısından oldukça önemlidir.

Ücret bordrosu hazırlanırken dikkat edilmesi gereken bir dizi detay vardır. Hem 4857 sayılı İş Kanununa, hem 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunun, hem de 213 sayılı Vergi Usul Kanununa göre ücret bordrosunda bulunması gereken hususlar bulunmaktadır.

Maaş bordrosu neden önemlidir?

Maaş bordrosu, işçi ve işveren arasındaki mali ilişkilerin şeffaf bir şekilde takip edilmesini sağlar. Ayrıca personel maaş bordrosu, vergi ödemeleri, sosyal güvenlik primleri gibi yasal yükümlülüklerin yerine getirilip getirilmediği konusunda belirleyicidir.

Maaş bordrosu nasıl alınır ve nereden alınır?

Maaş bordrosu, genellikle işveren veya işverenin belirlediği yetkilendirilmiş departmanlar (İK, muhasebe vb.) tarafından çalışana fiziksel olarak verilir. Ancak günümüzde birçok şirket, bu belgeleri çevrim içi uygulamalar üzerinden erişime açarak çalışanlara dijital olarak ulaştırmaktadır. Bu sayede çalışanlar, maaş bordrolarına kolayca erişebilir ve ihtiyaç duydukları zaman bu bilgilere ulaşabilirler. Dijital erişim iş süreçlerini daha hızlı ve şeffaf hale getirdiği için bu tarz uygulamalar giderek daha fazla tercih edilmektedir.

Maaş bordrosunda neler bulunur?

4857 sayılı İş Kanunu’na göre ücret bordrosunda bulunması gereken hususlar;

• İşçinin adı soyadı
• Ödemenin günü ve ilişkin olduğu dönem
• Fazla çalışma, hafta tatili, bayram ve genel tatil ücretleri gibi asıl ücrete yapılan her çeşit eklemeler tutarı
• Vergi, sigorta primi, avans mahsubu, nafaka ve icra gibi her çeşit kesintiler
• Ödeme günü
• İşveren imzası

Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na göre ücret bordrosunda bulunması gereken hususlar nelerdir?

4857 sayılı İş Kanunu’na ek olarak 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na göre de bordroda bulunması gereken bazı hususlar vardır. Bunlar;

• İş yeri sicil numarası
• Bordronun ilişkin olduğu ay
• Sigortalının adı soyadı
• Sigortalının sosyal güvenlik sicil numarası
• Ücret ödenen gün sayısı
• Sigortalının ücreti
• Ödenen ücret tutarı
• Ücretin alındığına dair sigortalının imzası

Vergi Usul Kanunu’na göre ücret bordrosunda bulunması gereken hususlar nelerdir?

213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 238. maddesine göre ücret bordrosu fatura yerine geçen belgeler arasında sayılmaktadır. Vergi kanunları açısından ücret bordrosu işçilik giderlerini ispata yarayan bir belgedir. Vergi Usul Kanunu’na göre ücret bordrosunda işçinin imzasının yanında işveren ya da müdürünün imzası ve bordroyu düzenleyen çalışanın imzasının yer alması gerekmektedir. Bununla birlikte ilgili kanuna göre;

• Hizmet erbabının adı, soyadı, ücretin alındığına dair imzası veya mührü
• Varsa vergi karnesinin tarih ve numarası
• Birim ücreti (aylık, haftalık, günlük, saatlik ya da parça başı ücreti)
• Çalışma süresi veya ücretin ilgili olduğu süre
• Ücret üzerinden hesaplanan vergilerin tutarı

bilgilerinin bulunması gerekmektedir.

Personel maaş bordrosu kesintileri

Az çalışana sahip bir işletme için manuel personel maaş bordrosu hesaplamak basit gibi görünebilir ancak onlarca hatta yüzlerce çalışanı olan işletmeler için tüm personel bordrolarını manuel olarak hesaplamak oldukça zahmetli bir süreç haline gelir. Az çalışan sayısına sahip işletmelerin bordroları görece kolay gözükse bile manuel hesaplamalar hataya açıktır.

Bordro hazırlanırken çalışan için yapılan tüm kesintilerin ayrı ayrı gösterilmesi gerekmektedir. Maaş bordrosu hesaplamalarına dahil olan temel kesintileri:

• SGK işçi primi: %14
• İşsizlik sigortası işçi payı: %1
• Gelir vergisi matrahı: Brüt ücret – (SSK işçi primi + işsizlik sigortası işçi payı)
• Gelir vergisi: Gelir vergisi matrahı x %15 (gelir vergisi dilimine göre değişebilir)
• Kesintiler toplamı: SGK işçi payı + işsizlik sigortası işçi payı + gelir vergisi + damga vergisi
• Damga vergisi: Binde 7,59
• Net ücret: Brüt ücret – kesintiler toplamı

İşverenden kesintileri:

• SGK işveren payı: %20,50 (teşvik ile 5 puan indirim uygulandığı durumlarda %15,5 üzerinden hesaplanır)
• İşsizlik sigortası işveren payı: %2

Maaş bordrosu örneği

2024 bordro hesaplama konusu için ilgili yazımıza göz atabilirsiniz. 

Bu hesaplama için işletme bünyesinde çalışan personelin aylık brüt ücretini 5.000 TL olarak alalım. Brüt ücret üzerinden yapılacak temel kesintilerin nasıl hesaplandığını göz atalım:

• SGK işçi payı: 5.000 x %14 = 700 TL
• İşsizlik sigortası işçi payı: 5.000 x %1 = 50 TL
• Gelir vergisi matrahı: 5.000 – (700 + 50) = 4.250 TL
• Gelir vergisi: 4.250 x %15 = 637,5 TL
• Damga vergisi: 5.000 x binde 7,59 = 37,95 TL
• Kesintiler toplamı: 700 + 50 + 637,5 + 37,95 = 1.425,45 TL
• Net ücret: 5.000 – 1.425,45 = 3.574,55 TL

Bu bordro hesaplama tablosu işveren için işçi maliyetini gösterir. Bir de işveren üzerinden yapılan kesintileri hesaplayalım:

• SGK işveren payı: 5.000 x %20,50 = 1.025 TL
• İşsizlik sigortası işveren payı: 5.000 x %2 = 100 TL
• İşverenin toplam maliyeti: 5.000 + 1.025 + 100 = 6.125 TL’dir.

Personel bordrosunda dikkat edilmesi gereken nelerdir?

Çalışanların her ay maaş bordrolarını incelemeleri ve ödemelerin doğruluğunu kontrol etmeleri önemlidir. Bordrolarda vergi ve SGK kesintilerinin uygun şekilde yapıldığına emin olunmalıdır. Ücret bordrosu hesabında dikkate alınması gereken parametreler;

• Asgari ücret
• Sosyal güvenlik prim tabanı ve tavanı tutarları
• Yemek parası tutarı
• Yol parası tutarı
• Aile zammı tutarı
• Çocuk zammı tutarı
• Özel sağlık sigortası primi ve bireysel emeklilik katkı payı
• Asgari geçim indirimi
• Gelir vergisi tutarı
• Sakatlık indirimi tutarı
• Damga vergisi
• Kıdem tazminatı tavanı
• Puantaj
• Brüt ücret
• SGK matrahı
• SGK işçi ve işveren primi ve oranları
• SGK tehlike sınıfları
• Gelir vergisi matrahı
• Net ücret
• Avans
• Fazla mesai
• Resmi tatil çalışmaları
• Yıllık izin
• Sendika aidatları

‍

Kaynakça

4857 sayılı İş Kanunu
5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu
213 sayılı Vergi Usul Kanunu