Tazminat alacaklarında zaman aşımı süresi ne kadardır?

Geçtiğimiz 2017 yılı, çalışma hayatı açısından birçok değişikliğe sahne oldu. Özellikle yılın ikinci yarısında yeni yönetmelikler ve değişiklikler ile çalışma hayatındaki birçok önemli detay değiştirildi. Bunlardan biri de 25 Ekim 2017 tarihli ve 30221 sayılı resmi gazetede yayınlanarak resmen uygulamaya koyulan 7036 Sayılı İş Mahkemeleri Kanunu’na yönelik değişiklikler.

Kabul edilen kanun tasarısında en dikkat çeken konular ise işçi işveren arasındaki uyuşmazlık/anlaşmazlıklarda mahkemeden önce ara bulucuya başvurma zorunluluğu gelmesi ve işçi alacaklarında zaman aşımı sürelerinin değişmesi olarak karşımıza çıkmaktadır.7036 Sayılı İş Mahkemeleri Kanunu’da 4857 sayılı İş Kanunu’na eklenen ek madde 3 ile işçinin kıdem, ihbar tazminatı, yıllık izin ücreti, kötü niyet ve ayrımcılık tazminatlarından doğan alacakları için dava süresi 10 yıldan 5 yıla düşürüldü. İlgili kanunun yürürlüğe girdiği resmi gazeteye buradan ulaşabilirsiniz.

Zaman aşımı süresi nedir?

Zaman aşımı süresi, hukukun ve yasaların kişilere tanıdığı hakların kullanılması için kişilere tanınmış yasal süreyi ifade eder. Diğer bir ifadeyle yasal yoldan bir hakkın ya da maddi alacağın kişiye verilmesi için kişinin yasal yollara başvurabileceği belli bir süre vardır. Bu sürenin aşılması halinde kişi herhangi bir hak iddia edemez. Zaman aşımı süresi 6098 sayılı Türk Borçlar Kanununun 146. maddesinde “Kanunda aksine bir hüküm bulunmadıkça, her alacak on yıllık zaman aşımına tabidir” şeklinde tanımlanmıştır. Bununla birlikte madde 147’de zaman aşımı süresinin 5 yıl olduğu istisnai haller de tanımlanmıştır. Zaman aşımı süreleri İş Hukuku açısından 10 yıllık ve 5 yıllık sürelerin uygulanması bakımından değişiklik gösterebilmektedir. 4857 sayılı İş Kanunu’na göre ücret alacakları için zaman aşımı süresi 5 yıl, feshe bağlı alacaklar için ise 6098 sayılı Borçlar Kanunu ile düzenlendiğinden 10 yıl olarak belirlenmiştir. Bu süreler yakın zamanda yapılan İş Mahkemeleri Kanunundaki değişiklikler ile güncellenmiş, ücret alacakları için zaman aşımı süresi 5 yıl olarak kalırken feshe bağlı alacaklar için zaman aşımı süresi 10 yıldan 5 yıla indirilmiştir.

Ne değişti?

İş Kanunu’na göre işçinin fesihten doğan alacakları için yasal zaman aşımı süreleri ihbar ve kıdem tazminatı, yıllık izin ücreti, kötü niyet ve ayrımcılık tazminatlarından doğan alacakları için 10 yıldı. Yapılan son değişiklik ile bu süreler 5 yıla indirildi. Yani işçinin bu alacaklarla alakalı iş mahkemelerine başvuru süresi 5 yıl oldu. Bu süre içerisinde başvuru yapmayan işçi sonrasında herhangi bir hak iddia edemeyecek. Değişikliğin gerekçesi ise kanun tasarında şöyle açıklandı;“6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu uyarınca feshe bağlı kıdem, ihbar, kötü niyet ve ayrımcılık tazminatları ile yıllık izin ücreti on yıllık zaman aşımına tabidir. Fesih gerçekleştiği için işçi yönünden dava açmayı ertelemeyi gerektirecek bir sebep bulunmadığı kabul edilebilir. Ancak iş sözleşmesi bugün feshedilen bir işçi için on yıl boyunca dava tehdidi altında kalan işverenin, yatırım ve gelecek planlaması yapması mümkün olamayabilecek, yapılan planlar da uygulanamaz hale gelebilecektir. Bu durum ise işçisi, işvereni ve işletmeleriyle kalkınma sürecinde olan ülkemizin ekonomik gelişiminin sekteye uğraması ihtimalini gündeme getirebilecektir.” Kanun açıklamasından da anlaşılacağı gibi işverenin bu 10 yıllık süre içerisinde ekonomik olarak her an baskı altında olup hareket alanının kısıtlanmasına engel olunması adına bu yönde bir değişikliğe gidildiği anlaşılmaktadır. Bununla birlikte işçinin yasal yollara başvurmasında bir engel olmamasına rağmen sürenin uzunluğundan doğan ertelemeler ile karşılıklı hak kayıplarının önüne geçilmesi bir diğer gerekçedir.

Kanundaki değişiklikle beraber;

• Yıllık izin ücreti,
• İhbar tazminatı,
• Kıdem tazminatı,
• Kötü niyet tazminatı,
• Eşit davranma ilkesinin ihlal edilmesi sonucunda iş akdi feshinden doğan tazminat alacaklarında zaman aşımı süresi 5 yıl olmuştur.

Kimleri kapsayacak?

Değişiklik ile güncellenen yeni zaman aşımı süreleri kanunun yürürlüğe girmesinden, yani 25 Ekim 2017 tarihinden sonra sona eren iş sözleşmeleri için geçerli olacak. Bu tarihten sonra fesihten doğan alacaklar için zaman aşımı süresi 5 yıl olarak belirlenecek. Bu tarihten önceki alacaklar için ise zaman aşımı süresi 10 yıl olarak devam edecek. Ancak zaman aşımı süresinin dolmamış olan kısmı 5 yıldan uzun ise, fesihten sonra geçen sürenin 5 yılı doldurması ile zaman aşımı süresi sona erecek. Yani örnekle açıklamak gerekirse fesih tarihi 20 ekim 2012 olan bir işçinin alacakları için kullanabileceği süre 10 yıl iken, 30 ekim 2012 olan bir işçi için bu süre 5 yıl olarak değişecek.

Kasa tazminatı hakkında merak ettiğiniz ne varsa yazımıza ulaşarak öğrenebilirsiniz.

Kaynakça:

• Resmi Gazete
• 4857 Sayılı İş Kanunu
• 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu