Perakende sektöründe pandemi etkisi

Uzun zamandır tüm dünya olarak pandemi ve onun yıkıcı etkilerinin kötü bir deneyimi altındayız. Daha önce görülmemiş bir ekonomik krizle işletmelerin kapıları çalınırken, bir değişim ve dönüşüm çağına da girmiş bulunuyoruz.

Şahit olduğumuz kadarıyla birçok şirket, ekonomik buhran altında yaşam mücadelesi veriyor, iyileşmek için büyük bir çaba gösteriyor. Peki zorlayıcı bir süreç halihazırda devam ederken pandemi, perakende sektörünü tam olarak nasıl etkiledi? Hangi dersler çıkarıldı ve dönüşümler nasıl oldu?

Pandemi denildiğinde aklınıza ilk olarak bitmeyen karantinalar ve sokağa çıkma yasakları geliyor değil mi? Geçmişi düşündüğünüzde böyle bir tecrübe yaşayacağımızı nerden bilebilirdik? Yıl sonu satış hedefleri, rekabet ortamında tasarlanan stratejiler ve operasyonlar… 2020'nin Mart ayından itibaren perakende sektöründe artık hiçbir şey eskisi gibi olmayacaktı. Tüm hedefler paramparça olurken yerini yeni bir gerçekliğe bıraktı: dijital dönüşüme! 

Pandemi döneminde gerçek mekanlarda faaliyet gösteren mağazalardan çevrimiçi mağazalara geçiş yapıldı ve bunlar olurken organizasyonun tüm unsurları da bu dönüşüme adapte olmak zorunda kaldı. Tüketici davranışları köklü bir değişime uğradı; pazarlama çalışmalarından insan kaynakları uygulamalarına kadar birçok şey yeniden tasarlanmaya başlandı. 

Perakende sektöründe meydana gelen bu dönüşümün bir parçası olarak ortaya çıkan değişikliklerin birçoğunun aslında olumsuz olmadığını daha iyi kavrayacağız elbet. Ama ondan önce, Covid-19’un perakende sektöründeki etkilerini ve pazarın dönüşümlerini detaylı olarak inceleyelim:

EY-Parthenon & Türkiye Alışveriş Merkezleri ve Perakendeciler Federasyonu(TAMOF) COVID-19 Yönetici Anketi verileri, pandeminin perakende sektörüne olan etkilerini gözler önüne seriyor. 

Salgın öncesi

Salgın öncesinde 2020, Türkiye perakende sektörü için iyi bir sene olacağının işaretlerini vermekteydi. Salgından önceki dönem ele alındığında, katılımcıların yüzde 58'i enflasyonun üzerinde büyüme yaşadığını, yüzde 23'ü ise enflasyona paralel bir büyüme yaşadığını belirtti. Araştırmaya katılanlardan salgın öncesi yeni mağaza açanların veya yeni bir operasyona başlayanların oranı ise yüzde 68. 

Pandemi etkisini göstermeye başlıyor…

Salgın öncesi perakende oyuncularının olumlu tablosu, ne yazık ki 2020 Mart ayına kadar sürdü. Mart ve Nisan cirolarına baktığımızda ise katılımcıların %84'ü ciro düşüşü yaşadığını ve bunun ortalama %77 seviyelerinde olduğunu görüyoruz.

Dijitalleşme ve perakendenin hızlı dönüşümü

Covid-19 pandemisi henüz bitmiş değil. Ancak hükümetler yavaş yavaş kısıtlamaları kaldırırken, ekonomideki normalleşme de gün yüzüne çıkıyor. Tehlikeler, farklı senaryoları ve kriz planları yapmayı gerektirirken bir yandan da değişime ayak uydurmayı sağlıyor. Dijital veri, dijital bilgi ve ileri teknoloji sistemleri sayesinde artık perakende sektörü, geleceği görebilme yetkinliğini edindi. Teknolojinin hızla ilerlemesi ve dijitalleşmenin giderek yaygınlaşması ile birlikte perakende sektörünün iş yapma biçimleri değişerek sektöre yeni bir soluk getirdi.

Artan e-ticaret ile değişen tüketici davranışı 

Karantina dönemlerinde sokağa çıkma yasaklarının artması sebebiyle gıda dışı perakende sektöründe mağazaların kapatılması, gıda sektöründe ise sosyal mesafe kuralının uygulanması nedeniyle tüketiciler alışverişlerini ağırlıklı olarak e-ticarete yöneltti. Pandeminin yarattığı ekonomik kriz sebebiyle de ev dışı olan harcamaların da kısılmasına hatta hobi ve oyun gibi etkinliklerin ev içerisinde yapılmasıyla bu ekipmanların satın alınmasında büyük bir artış olduğu gözlemleniyor. 

Pandeminin yarattığı korku ve kaygıların önüne geçmesi nedeniyle tercih edilen online mağazacılık aynı zamanda güvenli ödeme ve hızlı sevkiyat için veri depolama sistemlerinin de gelişmesiyle de karşı konulmaz bir rahatlık sunuyor. Böylelikle teknoloji ve pandemi, tüketici davranışlarında da doğrudan bir etki sağlıyor. 

Geleceğin mağazası: E-ticaret

PwC:

• Geleceğin mağazası çok kanallı bir yapıda zengin bir deneyim sunarken, fiziksel ve dijital dünyaları bir araya getirecek. 
• Teknoloji, hızlı değişimi ve inovasyonu zorunlu kılarak, online ve fiziksel perakendeciliği kökünden değiştirmeye devam edecek. 
• Tüketiciler, sorunsuz ve gelişen teknolojiye uyumlu deneyimler bekleyecek.
• Perakende sektöründeki sağlık ve güvenlik konularıyla ilgili endişeler bir süre daha devam edecek. 
• Perakendeciler ve üreticiler doğrudan tüketici deneyimine yönelik bir modeli benimsedikçe geleneksel kanallar ikinci planda kalmaya devam edecek. 
• Teslimat deneyimi, gittikçe daha önemli bir konu haline gelecek.

Taider:

Araştırma sonuçları perakende sektörü yöneticilerinin pandeminin etkisiyle tüketici davranışlarında en çok konum ve kanala yönelik tercihlerdeki değişimlerin kalıcı olacağını öngördüklerini ortaya koyuyor. Yöneticilerin %90’ı dijitale kayışın kalıcı olacağını, yaklaşık %70’i ise mağaza ve AVM'lerdeki hijyen talebinin uzun vadede de devam edeceğini ifade ediyor.

İhtiyaç in, marka out

KMPG perspektifinden; 

• Tüketiciler için ‘acil ihtiyaç’ kategorisi önemini koruyacak.
• 2021’de tüketici davranış ve alışkanlıklarında geriye dönüş beklenmiyor. Hayatın ağırlık evde devam etmesi nedeniyle ev-yaşam harcamalarında önemli bir değişiklik öngörülmüyor. 
• Outdoor aktiviteleri önem kazanıyor, bu alana yönelik giyim ve ekipman harcamalarının artarak sürmesi bekleniyor.
• Tüketicinin marka bağımlılığı azalıyor, satın almada ‘fiyat’ odaklı karar verme eğilimi devam ediyor.
• Fiyat nedeniyle private label (özel marka) ürünlere talep artacak. 

PwC perspektifinden;

• Tüketiciler güvendikleri ve kendi değerleriyle uyumlu olan markalara yöneldikçe, sosyal bilinç sahibi tüketicilik kavramı gelişmeye devam edecek.
• Tüketicilerin etkileşime girdikleri markalardan beklentileri artacak. 
• Tüketiciler, daha fazla Çevresel, Sosyal ve (Kurumsal) Yönetişim (ESG) ile ilgili konulara duyarlı, amaç odaklı markalara yönelmeye devam edecekler. 
• Markaların müşteri kazanmak için ürün ve hizmetlerine ek olarak sosyal açıdan güçlü değer önerileri sunmaları gerekecek. 
• Sosyal medyanın marka algısı ve itibarı üzerindeki etkisi daha da artacak.

Tüketici tamam da ya çalışanlar?

Salgınla beraber e-ticaretin rekor kullanımı ve tüketici deneyiminin tamamen değiştiğinden bahsettik. Peki ya sektör çalışanları? Kısıtlamaların kalkmasıyla birlikte mağazaların tekrar açılması ve dijitalleşmenin perakende sektöründeki büyük devrimiyle birlikte çalışan ve çalışan deneyimi konusunda birçok dönüşüm beraberinde geldi. 

Deloitte’nin raporunda, perakende şirketlerinin stok düzenlemeleri yapmak ve kaybedilen ciroyu tekrar kazanmak için mağazaları açma konusunda hızla aksiyon almak istediklerini yer alıyor. Bir süredir kapalı olan mağazaların tekrar açılması, operasyonlar için iyi bir planlama ihtiyacı doğuruyor; bu bakımdan değişen tüketici deneyimine göre stratejilerin belirlenmesi de bu noktada önem arz ediyor. 

Perakende sektörü dinamik yapısı çerçevesinde bu hızlı dönüşümlere adapte olmaya çalışırken, en önemli varlıkları olan çalışanları için özel çalışmalar yapmaya başladı. Şirketler, salgın hala devam ederken onların güvenliği ve eğitimleri konusunda çalışmalar yapmalı, işin devamlılığı açısından çalışanları hem fiziksel hem de duygusal yönden korumalıdır.

Şirketler, faaliyetlerine dijital ortamda devam ederken çalışanlarını da bu değişime adapte etmeliler. Perakende sektörünün dinamik ve hızlı yapısı, dijitalleşme ihtiyacını destekliyor. Böylelikle teknolojiyle bütün içerisinde olmak, insan kaynakları uygulamalarındaki engelleri de ortadan kaldırıyor. Pandemiyle beraber perakende sektöründeki dijital dönüşümün birçok faydasını gördük, bu durum neden İK süreçlerinde geçerli olmasın?

Sizler için perakende sektöründe İK'yı dijitalleştirmenin önemi hakkında faydalı bir yazı hazırladık, okumak için tıklayın. Perakende sektörünün hızlı ve dinamik dünyasına Kolay İK ile yetişmek için hemen ücretsiz randevu talebi oluşturun.

Kaynakça:

http://tampf.org.tr/wp-content/uploads/2016/09/ey-parthenon-tampf-covid-19-yoenetici-anketi.pdf

https://www2.deloitte.com/tr/tr/pages/consumer-business/articles/perakende-sektoru-covid-19-sonrasi-doneme-nasil-hazirlanmali.html