İş yerinde bir gün değil, her gün 8 Mart!

Gazeteci Rachel Feltman’ın dediği gibi “ Cinsiyetçilik, bir tebessümle başlar”. Toplumun her alanında ayrımcılığa maruz bırakılan kadın, iş hayatında ilk olarak işte bu alaycı gülümsemeyle karşılaşıyor. İş dünyasında varlığını gösteren kadın ne yazık ki hala toplumsal cinsiyet eşitliği ve ayrımcılıkla mücadele etmek zorunda. 

Veriler ve örneklerle hazırladığımız yazımıza geçmeden önce mücadeleci kadınlarımızın 8 Mart Dünya Kadınlar Günü’nü en umut dolu dileklerimizle kutluyoruz. İyi ki varsınız!

“Bir toplum, cinslerden yalnız birinin yüzyılımızın gerektirdiklerini elde etmesiyle yetinirse, o toplum yarı yarıya zayıflamış olur. Bizim toplumumuzun uğradığı başarısızlıkların sebebi, kadınlarımıza karşı ihmal ve kusurdur.

M. Kemal Atatürk

Tarih boyunca üstlendiği çeşitli rollerin değişime uğramasıyla hep bir mücadele içinde olan kadınlar, sanayileşmenin artmasıyla iş hayatına adım atmıştır. Dünyanın neresinde olursa olsun kadın, geçmişten günümüze kadar üretime durmadan katkıda bulunmuş, modern dünya ile birlikte bu emeklerini profesyonel olarak gerçekleştirmekte. Kadınların çalışmaya başlamasıyla birlikte, omuzlarındaki sorumlulukların hafiflemediği, aksine çalışma hayatında da birçok cinsiyetçi eylemlere maruz kaldığı da yadsınamaz bir gerçek.

İş yerinde kadınlara yönelik her türlü ayrımcılığın önlenmesi, sürdürülebilir, aydınlık gelecek için yapılacak şeyler belli. Ancak ondan önce Türk kadınının verilerle iş hayatındaki yerine bakalım.

Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü OECD’nin hazırladığı 2018 raporuna göre;

• Türkiye’de aktif nüfus içinde erkeklerin yüzde 70.8’i, kadınların ise yüzde 32.7’si istihdam ediliyor. 
• Kadınların sadece yüzde 5,4’ü şirketlerde üst düzey yöneticilik yapmaktadır ve sadece yüzde 0,3’ü şirketlerin çoğunluk hisselerine sahiptir.
• Aylık kazançları erkeklerden ortalama yüzde 20 daha azdır. 
• Kadınların yüzde 62’si işyerinde psikolojik veya fiziksel tacize maruz kalmaktadır. 
• Yasayla tanımlanmış ücretli annelik izni toplamda 16 hafta iken, babalık izni 5 iş gündür.
• Kadınların ev içi iş ve çocuk bakımı için harcadıkları süre ortalama 4 saat 35 dakika iken, erkekler için bu süre ortalama 53 dakikadır. 

#soramazsın

Toplumsal cinsiyet rolleri yüzünden oluşmuş bu durum, kadınların önünde onları engelleyen bir bariyer gibi duruyor. Bu engeller bazen görünmez, bazen ise o kadar göz önünde gerçekleşiyor ki… Eşit olmayan haklar, taciz, mobbing ve ön yargılar derken bir de sürekli maruz kaldığı o ayrımcı dil ve söylemler. Kadınlar, işe alımlar sırasında ve çalışma hayatı boyunca duyduğu, cevaplanmayı bekleyen o malum sorularla başa çıkmak zorunda.

Kolay İK ekibi olarak, iş hayatında yaygın görülen ve ayrımcı nitelenen ifade, davranış ve ön yargılara odaklandık ve kadına yöneltilen bu soruların neler olduğunu #soramazsın hashtagiyle bir araya getirdik.

İş yerinde toplumsal cinsiyet eşitliğinin önlenmesi için şirketlerin, kadın-erkek eşitliğine duyarlı bir kurum kültürü haline getirilmesi gerekiyor.

Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı’nın (UNDP) hazırladığı Toplumsal Cinsiyet Eşitliğine Duyarlı Şirket ve Kurumlar için Rehber’e göre;

Toplumsal Cinsiyet Eşitliğine Duyarlı Kurum Nedir?

• Kadın çalışanların genelde çok görünmeyen ihtiyaç ve sorunlarını fark eder, bu ihtiyaçlara yönelik çözümler üretir. 
• Üretilen çözümlere yönelik adımlar atar ve harekete geçer. 
• Sonuçları uzun vadeli izler. 
• Çalışan memnuniyetini artırmak, şikâyetleri gidermek için aktif olarak çalışır.

İş yerinde Kadın ve Erkek Eşitliğine Duyarlı Olmak Neden Önemlidir?

• Şirket verimliliği ve büyüme artar. 
• Kadın ve erkek eşitliği politikalarındaki her %10’luk iyileşme, faiz ve vergi öncesi kazançları %3,5 oranında artırır.
• Faaliyet karlarında %8 artış gözlenir.
• İşe devamsızlık oranı düşer. 
• Çalışanların işe devam sürelerinde %8’lik artış gözlenir. 
• Çalışanların işe bağlılığı, performans ve işten aldıkları tatminde %14 artış meydana gelir. 
• Çalışanların iş yeri sağlığı ve güvenliğinde %12’lik iyileşme görülür.
• Müşteri kitlesi, çalışanlar ve yetenekli çalışan adayları nezdinde artan saygınlık,
• Sektöründe liderlik eden bir şirket olarak güçlenmiş bir kurumsal imaj oluşturulur. 

Kolay İK olarak, özel sektör başta olmak üzere, her alanda toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanması için çalışan WEPs imzacısı olmaktan mutluluk duyuyoruz. Kadının iş hayatındaki yerini destekliyor ve daha görünür kılmak için eşitlik ilkesinden vazgeçmiyoruz. 

Peki yasalar ne diyor? İş yerinde cinsiyet eşitliği ve ayrımcılığa dair bilmemiz gereken neler var?

• Eşitlik ilkesi ve cinsiyet ayrımcılığı yasakları gücünü Anayasa’dan ve Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası anlaşmalardan alır. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, kadınlar ve erkeklerin eşit haklara sahip olduğunu hükmetmiştir. Yasalara ek olarak, Türkiye’nin de taraf olduğu birçok uluslararası anlaşma ile cinsiyet eşitliği güvence altına alınmaktadır. 
• İş yerinde cinsiyet ayrımcılığından kaynaklanan eylemler, Türk Ceza Kurumu kapsamında suç sayılmaktadır. Yani, bir kişinin işe alınmasını veya bir kişinin ekonomik etkinlikte bulunmasını engelleyen kimse, eşitlik ilkesine aykırı davranmaktan ötürü bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasına çarptırılır.
• Cinsiyet ayrımcılığı, iş sözleşmesinin haklı fesihine sebep olur ve işveren lehine idari para cezaları kesilir. 

İş yerinde verilerle kadına yönelik şiddete dair hazırladığımız yazımıza göz atın.

Kaynaklar:

https://erdemlegal.com/isyerinde-cinsiyet-ayrimciligi-6-temel-baslik/
https://www.globalcompactturkiye.org/wp-content/uploads/2019/01/WEPs_Rehber.pdf
http://www.skdturkiye.org/esit-adimlar/guncel/toplumsal-cinsiyet-esitsizligini-nasil-teshis-edersiniz