April 12, 2021
Doğum izni, hem hamile kadın çalışanlar hem de eşleri tarafından sıkça sorgulanan konulardan biridir. Doğum izni nedir, babaya doğum izni kaç gün, doğum izni ne zaman başlar gibi soruları sizler için yanıtladık.
Doğum izni, kadın çalışanların hamilelik sürecini ve doğumdan sonraki süreçleri daha kolay geçirmelerini sağlayacak haklardan oluşur. Hamilelik sürecinin doğası gereği kadın çalışanlar fiziksel olarak daha dikkatli olmak durumundadır. Ayrıca doğumdan hemen sonraki aylarda hem kadın çalışanın fiziki olarak toparlanması hem de anne-bebek ilişkisinin yoğun bir şekilde sürmesi gerektiği için belirli bir dönem boyunca hamile çalışanlar doğum sonrası izin yapar.
4857 sayılı İş Kanunu’nun 74. maddesine göre;
“…Kadın çalışanların doğum öncesi ve sonrası 8’er hafta, toplamda ise 16 hafta boyunca çalıştırılmamaları gerekir…”
4857 sayılı İş Kanunu gereğince doğum izni, kadın çalışanın hamilelik sürecinin başlaması ile devreye girer. Düzenli doktor randevuları vb. rutin kontroller ve doğum sonrası süt izni dışında hamile kadın çalışanlar, toplamda 16 hafta süreyle doğum izni kullanabilirler. Bu izin, doğum öncesi 8 hafta ve sonrası 8 hafta olacak şekilde planlanmıştır. Dolayısıyla, hamileliğinin 32. haftasını tamamlayan bir kadın çalışan, doğum iznine ayrılabilir.
Doğum izni hesabı yaparken doğum izni başlangıç tarihi, doğumu gerçekleşecek çocuk sayısı ve varsa daha önce gerçekleşen doğum sayısına göre doğum izni sürenizi hesaplayabilirsiniz. Aşağıdaki doğum izni hesaplama tablosundan detaylı kırılıma bakalım.
Kadın çalışan doğum öncesi kullanabileceği izin hakkını kullanmadıysa veya erken doğum yaptıysa kullanılmayan süre doğum sonrası verilen izin süresine eklenir.
4857 sayılı İş Kanunu’na göre; “Kadın işçinin doğumdan önce sekiz ve doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam on altı haftalık süre için çalıştırılmaması esastır.”
Kadın çalışanın çoğul gebelik yaşaması halinde doğum izni süresi uzar. Yine kanunun aynı maddesine göre çoğul gebelik halinde kadın çalışanın doğumdan önce çalıştırılmayacağı süreye 2 hafta ilave edilir. Eğer işçi hamilelik sürecinde çalışmayı tercih ediyorsa belirli şartlar dahilinde mevzuat bunu da düzenler.
“… Kadın işçi doktor izniyle doğuma 3 hafta kalıncaya kadar iş yerinde çalışabilir. çalışanın doğum izni alabilecekken çalışmayı tercih ettiği bu süreler doğumdan sonra kullanacağı izin sürelerine eklenerek değerlendirilir.”
Doğum öncesi izin: Anne adayı çalışan doğum izni için doktordan aldığı 32. hafta ve/veya çalışamaz raporunu ve izne ayrılma isteğini iş yerine iletmelidir. Böylece çalışan doğum öncesi sahip olduğu sekiz haftalık doğum iznini kullanmaya başlayabilir.
Doğum öncesi çalışma: Eğer çalışan çalışmaya devam etmek ve doğum öncesi 8 haftalık süresinin 5 haftasını doğum sonrasına aktarmak isterse yine doktordan bu süreç içerisinde çalışabilir rapor alıp iş yerine iletmelidir.
Doğum sonrası izin: Çalışanın doğum belgesini iş yerine iletmesi yeterlidir. Bu etapta doğum belgesinin SGK’ya ibraz edilmesi gerekir.
Bu izin türü doğum izni süreleri dışında çalışan annelere bebeklerini emzirmesi için verilen izin türüdür.
Süt izni kaç gün sorusunun cevabı çalışanın çalıştığı işe göre değişir. Buna göre süt izni hesaplaması özel sektör çalışanları ve kamu çalışanları arasında farklılık gösterir.
Süt izni yönetmeliğine göre bu sürenin günün hangi zamanlarında kullanılacağını ise çalışan belirler. İşveren verdiği süt iznini çalışma süresinden saymalıdır.
Yasalar süt izninin günlük kullanım esasına dayandırılır. Ancak çalışanlar, çalıştıkları kurum ve yöneticileriyle anlaşarak bu izinleri toplu bir şekilde kullanabilirler.
Baba adayı olan çalışan eğer memur ise 10 güne kadar babalık izni kullanabilir. Ancak baba adayı özel sektör çalışanı ise 5 gün babalık izni hakkına sahip olur. Babalık izni ücretli bir izin türüdür; bu süre içerisinde çalışan maaşından herhangi bir ücret kesintisi yapılmaz.
Doğum yaklaşırken çalışanların akıllarını kurcalayan sorulardan biri “Doğum izni ücretli mi?” olmaktadır. Gelin mevzuattan yararlanarak bu sorunun yanıtına birlikte bakalım.
Kadın çalışanın doğum iznine dair 8’er haftalık süreler, süt izni gibi tüm detaylar ücretli izin kapsamında yer alır. Yani işçi 4857 sayılı İş Kanunundan doğan bu haklarını kullanırken maaşından herhangi bir kesinti yapılmaz. Ancak kadın işçi analık izni olarak da geçen bu doğum izni hakkını bitirdikten sonra izin süresini uzatmak isterse o çalışana işveren tarafından 6 aya kadar ücretsiz izin hakkı tanınır.
Çalışanın 3 yaşından küçük bir çocuğu evlat edindiği durumlarda da işçi, 6 aya kadar ücretsiz izin hakkından yararlanabilir. Hatta böyle bir durumda eşlerden herhangi biri bu hakkı kullanabilir. Doğum izni kapsamında belirtilen ücretsiz izin süresi, yıllık izin hesabında dikkate alınmaz.
İş Kanunu, kadın çalışana doğum izni bittikten sonra ücret kesintisi olmaksızın yarı zamanlı çalışma hakkı verir. Çalışan kendi tercihi doğrultusunda bu hakkı kullanabilir. Kadın çalışana verilen bu hak;
Eğer çalışan çoğul bir doğum gerçekleştirdiyse bu sürelere 30 gün eklenir. çalışanın dünyaya getirdiği çocuğun engelli olması durumunda ise bu süre 360 gün olarak uygulanır. Ayrıca çalışan 3 yaşından küçük bir çocuk evlat edinmiş ise doğum iznine dair haklardan faydalanabilir.
Doğum izni süresi içerisinde çalışanın işten çıkarılması durumunda sahip olduğu haklarla ilgili bilgi için “Gebelik izninde işten çıkarılan kadınların hakları nelerdir?” adlı yazımızı inceleyebilirsiniz.
Personel izin yönetimini kolaylaştırmanın bir yolu var! Hemen şimdi Kolay İK’yı 15 gün ücretsiz deneyin, personel yönetimi süreçlerinizi dijitalleştirin.
Hiçbir kurulum ve kredi kartı gerektirmeden kullanmaya başlayın.
ÜCRETSİZ DENEYİNHiçbir kurulum ve kredi kartı gerektirmeden, personel yönetim yazılımını hemen 15 gün boyunca ücretsiz deneyin.
.svg){kind=small}