Gelir vergisi matrahı nedir, nasıl hesaplanır?

Gelir vergisi matrahı, tüm çalışanları ilgilendiren ve yıl içerisinde vergi tutarını değiştirebilen bir kavramdır. Kafa karışıklığını önleme adına yalnızca işverenin değil, işçinin de vergi matrahının ne olduğunu ve nasıl hesaplandığını bilmesi oldukça önemlidir. Şimdi gelin, bu kavramı birlikte inceleyelim.

Gelir vergisi matrahı nedir?

Gelir vergisi, gerçek kişilerin elde ettikleri gelirler üzerinden devlete ödenen vergi türüdür. Gelir vergisi tutarı, kişinin bir yıl içinde elde ettiği kazanç üzerinden belirlenerek ödenir. Gelir vergisi matrahı ise işçinin brüt ücreti üzerinden Genel Sağlık Sigortası işçi payı ve işsizlik sigortası işçi payına dair yapılan kesintileri çıkardıktan sonra elde edilen asıl gelir olarak düşünülebilir. Gelir vergisi, vergi matrahı üzerinden hesaplanır.

Gelir vergisi matrahı kümülatif, yani yığılarak ilerleyen bir türdür. Kümülatif vergi matrahı, işçinin kazancı ile her ay artarak ilerler ve belirli bir süre sonra işçinin ödeyeceği gelir vergisi oranının değişmesine sebep olur.

Gelir vergisi matrahı nasıl hesaplanır?

Gelir vergisi matrahı hesaplama işlemi, işçinin brüt maaşından işsizlik sigortası işçi payı ile genel sağlık sigortası işçi payının çıkarılması ile elde edilir. Yani işçinin brüt ücretinden SGK kesintileri yapıldıktan sonra elde edilen gelir, gelir vergisi matrahıdır. Bunu formüle edelim:

Gelir vergisi matrahı = Brüt ücret – (GSS işçi payı + işsizlik sigortası işçi payı)

Gelir vergisi matrahı hesabını örneklendirelim:

Bir işçinin brüt maaşı 5.000 TL ise;

• Genel sağlık sigortası işçi payı (%14): 5.000 x %14 = 700 TL
• İşsizlik sigortası işçi payı (%1): 5.000 x %1 = 50 TL
• Gelir vergisi matrahı tutarı: 5.000 – (700 + 50) = 4.250 TL olur.

Bu işçinin gelir vergisi 4.250 TL üzerinden hesaplanır.

Gelir vergisi matrahı nasıl hesaplanır?

Gelir vergisi matrahı hesaplama işlemi, işçinin brüt maaşından işsizlik sigortası işçi payı ile genel sağlık sigortası işçi payının çıkarılması ile elde edilir. Yani işçinin brüt ücretinden SGK kesintileri yapıldıktan sonra elde edilen gelir, gelir vergisi matrahıdır. Bunu formüle edelim:

Gelir vergisi matrahı = Brüt ücret – (GSS işçi payı + işsizlik sigortası işçi payı)

Gelir vergisi matrahı hesabını örneklendirelim:

Bir işçinin brüt maaşı 5.000 TL ise;

• Genel sağlık sigortası işçi payı (%14): 5.000 x %14 = 700 TL
• İşsizlik sigortası işçi payı (%1): 5.000 x %1 = 50 TL
• Gelir vergisi matrahı tutarı: 5.000 – (700 + 50) = 4.250 TL olur.

Bu işçinin gelir vergisi 4.250 TL üzerinden hesaplanır.

2023 gelir vergisi tarifesi

Her yıl asgari ücretin değişmesi ile birlikte gelir vergisi dilimleri de değişiklik gösterir. Gelir vergisi, ücretliler ve belirli bir ücrete bağlı olmaksızın çalışarak gelir elde edenler için ayrı ayrı incelenir. Ücretliler için 2023 vergi matrahı ve vergi dilimi oranlarını gelin birlikte inceleyelim:

Gelir vergisi matrahı taşınır mı?

Gelir Vergisi Kanununa göre, bir işçinin bir takvim yılı içerisinde iş değişikliği yaşaması halinde, bir önceki çalıştığı işte meydana gelen kümülatif gelir vergisi matrahını son iş yeri ile ilişkilendirmesi söz konusu değildir. Fakat bu konuda dikkat edilmesi gereken birtakım hususlar bulunur.

Eğer bir işçi, aynı işverene bağlı olacak şekilde farklı bir iş yerine geçiş yapıyor ise gelir vergisi matrahını taşıyabilir. Ancak, işçi farklı bir işverene bağlı olacak şekilde iş değişikliği yaptıysa kümülatif gelir vergisi matrahı taşınamaz.

Bir işçi aynı dönemde farklı birden fazla işverene bağlı olarak çalışıyorsa her iki işverenden elde ettiği gelirler farklı farklı vergilendirilir. Yani, işçinin farklı işverenlerden elde ettiği gelirlere ait vergi matrahları birleştirilemez. Gelir Vergisi Genel Tebliği de bu durumu açıklığa kavuşturmuştur. Söz konusu tebliğde şöyle belirtilir: “… bir hizmet erbabının birden fazla işverenden ücret alması durumunda her bir işverenin ödediği ücretler ayrı ayrı vergilendirilir…”

Gelir testi nedir?

Gelir testi, bireylerin veya ailelerin ekonomik durumlarını belirlemek için kullanılan bir yöntemdir. Bu test, kişilerin veya ailelerin gelir düzeylerini belirlemek ve bu gelir düzeyine göre yardım veya hizmetlere erişimlerini belirlemek amacıyla sıkça kullanılır. Gelir testi genellikle devlet destekleri, sosyal yardımlar, eğitim bursları, sağlık hizmetleri gibi birçok kamu hizmetinin dağıtımında ve gelir tabanlı vergilerin hesaplanmasında kullanılır.

Siz de işletmenizin personel, ücret değerlendirme, vardiya ve performans süreçlerini bulut tabanlı bir yazılım ile dilediğiniz yerde ve zamanda yönetebilmek istiyorsanız hemen tıklayın ve Kolay İK’yı 15 gün boyunca ücretsiz olarak deneyin.